9-mavzu: avtomobilning yo`l to`siqlaridan o`tuvchanligi. Avtomobilning yurish ravonligi. Avtomobilning ekologik xususiyati. Reja
-rasm. Yo’l to`siqlaridan o`ta olishning geometrik o’lchamlarini aniqlash
Download 379.84 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2. O`tuvchanlikning tayanch-tishlashish ko’rsatkichlari. Ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobilning o`tuvchanligiga ta`siri.
|
9.1-rasm. Yo’l to`siqlaridan o`ta olishning geometrik o’lchamlarini aniqlash.
Yo’l to`siklarining bo’ylama r pr , ko`ndalangi r pop radiuslari grafik usulida aniqlanadi. Buniig uchun avtomobil eskizi ma`lum masshtabda millimetrovkaga chiziladi. Avtomobilning eng past nuqtasi S ikkala g’ildirakning yo’l bilan uchrashgan A, V nuqtalari aniqlanadi. Bir chiziqda bulmagan, lekin bir tekislikda yotgan uch nuqtadan aylana chizish mumkinligi koidasiga asosan AS, VS chiziqlarning o’rtalari an psrpendikulyarlar o’tkazib, ularning kesishish nuqtasi O topiladi. O markazdan A, S, V nuqtalar orqali o`tuvchi ASV yoyning radiusi bo’ylama o`tuvchanlik radiusi r pr deyiladi. Ko`ndalangi radius r pop ham shu usulda aniqlanadi. Avtomobil o`ta oladigan ostonaning balandlngi normal va yuqori o`tuvchan avtomobillar uchun katta ahamiyatga ega. Avtomobilning yetakchi bo`lmagan oldingi g’ildiraklarini N balandlikka ega ostonadan o’tkazish uchun katta itaruvchi R kuch talab etiladi. R kuch yetakchi g’ildiraklardagi R k kuch ta`sirida xosil bo’ladi va dvigatel quvvatiga hamda shinaning yo’l bilan tishlashnshiga bog’liq. Amalda yetakchi bulmagan g’ildirak uta oladigan tusikning balandlngi N= (0,35 ... 0,65) r bo’ladi. Agar burovchn moment M k va itaruvchi kuch R ta`sirida oldingi yetakchi g’ildirak N balandlikka ega to`siqdan o`tayotgan bo’lsa, balandlik N ning qiymati radius r k dan katta bo’lishi mumkin, chunki burovchi momentniig ta`sirida g’ildirakni yuqoriga ko`taruvchi kuch xosil bo’ladi. 2. O`tuvchanlikning tayanch-tishlashish ko’rsatkichlari. Ekspluatatsiyada uchraydigan faktorlarning avtomobilning o`tuvchanligiga ta`siri. O`tuvchanlikning tayanch-tilashish ko’rsatkichlariga tortish va tishlashish shartlari bo’yicha maksimal dinamik faktorlar D amax , D φmax avtomobilning orqa ilmogidagi tortish kuchi R kr oldingi va ketingi g’ildiraklar izining mos kelish koeffitsienti η s kiradi. Tortish sharti bo’yicha avtomobilning maksimal dinamik faktori D max avtomobilning tuxtamasdan harakatlanish qobiliyatini ko’rsatadi. Uning qiymatini kattalashtirish uchun tortish kuchini oshirish, avtomobilning umumiy og’irligini kamaytirish kerak. G`ildirakning yo’l bilan tishlashish sharti bo’yicha maksimal dinamik faktor D φmax avtomobilning yetakchi g’ildiraklar shataksiramagan xolda harakatlachishini ta`minlaydi. Bu faktor yetakchi g’ildirakka to’g’ri kelgan massani oshirish, g’ildirakning yo’l bilan tishlashishini yaxshilash hisobiga amalga oshadi. Ularga o`z navbatida shina konstruktsiyasini maqbuallashtirish, yetakchi o’qlar sonini oshirish va xokazolar ta`sir ko’rsatadi. Avtomobilning orqa ilmoridagi solishtirma tortish kuchi q kr ilmog`idagi maksimal tortish kuchi R kr ning aitomobilg’ og’irligiga nisbati bilan aniqlanadi: q kr = R kr /G a Bu o’lcham yo’lning muvaqqat ortiqcha qarshiligini dvigateldagi zapas quvvat hisobiga yengish qobiliyatini ko’rsatadi. R kr ning qiymati avtomobilni shatakka olish vaqtida aniqlanadi. Tortuvchi va shatakka olinayotgan avtomobillar o’rtasidagi trosga dinamometr ulanadi. Harakat vaqtida shatakka olingan avtomobil tortuvchi avtomobil tuxtab kolguncha yoki uning g’ildiraklari shataksiray boshlagunga kadar asta-sekin tormozlanadi. Shinaning solishtirma bosimi q sh g’ildirakka ta`sir etuvchi og’irlikning shinani yo’ldagi kontakt izi yuzasiga nisbati bilan o`lchanadi. q sh ni aniqlash uchun avtomobilning g’ildiragi domkrat bilan ko`tariladi, shina protektoriga siyox, surtiladi va g’ildirak ostiga oq qog`oz qo`yib, yerga tushiriladi hamda qog`ozda qolgan izning yuzasi aniqlanadi. Solishtirma bosim qiymatini shinaning damlanish darajasini kamaytirish, g’ildiraklar sonini oshirish, katta diametr va maxsus keng shinalar ishlatish bilan kamaytirish mumkin. Oldingi va ketingi g’ildiraklar izlarining mos kelish koeffitsienti η s oldingi g’ildiraklar izi orasidagi a n va ketingi g’ildiraklar izi orasidagi a 3 masofalar nisbati bilan o`lchanadi (9.2-rasm). Agar a n va a z masofalar mos kelsa. orqa g’ildiraklar oldingi g’ildiraklar bosgan izdan boradiva ularning gildirashiga qarshilik minimal bo’ladi. Agar η s ≠1 bo’lsa, ketingi g’ildiraklar oldingi g’ildiraklar izini buzish va yangi yo’l ochish uchun kushimcha energiya sarf qiladi. Shuniig uchun ortiqcha qarshilikni yenguvchi avtomobillar ketingi o’qining ikkala tomonida bittadan g’ildirak qoldirib qarshilik kamaytiriladi. Download 379.84 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|