9-mavzu: Byudjet-soliq siyosati. Reja

ΔY - b
----------- = ------- 

---

ΔT 1- b
Agar davlat byujetiga barcha soliq tushumlari joriy daromad–Y dinamikasiga bog’liq deb 
hisoblasak soliq funktsiyasi T = tY – ko’rinishni oladi. Bu holatda iste’mol funktsiyasi quyidagi 
ko’rinishga ega bo’ladi: 
S=a+b(Y-tY)= a+b(1-t) Y, 
Soliq multiplikatori esa quyidagi ko’rinishni oladi: 
-b
mt = ----------- 
1-b(1-t) 
Bu yerda: mt – yopiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatori. 
To’liq soliq funktsiyasi T=Ta+tY ko’rinishga ega. 
Ta – avtonom soliqlar (masalan, mulkka, yerga soliqlar). 
To’liq soliq funktsiyasini e’tiborga olsak, iste’mol funktsiyasi quyidagi ko’rinishga ega 
bo’ladi: 
S=a+b[Y-(Ta+tY)] 
Iiste’mol funktsiyasining Ushbu shaklini hamda sof eksport funktsiyasini hisobga olib ochiq 
iqtisodiyot uchun soliq multiplikatorini hisoblasak u
-b
mt = ------------------  ko’rinishini oladi. 
1-b(1-t)+ m’ 
Demak soliqlarni bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko’paytirilishi natijasida YaIM 
hajmining bundan necha marta ko’p miqdorga o’zgarishi iste’molga chegaralangan moyillik, 
chegaraviy soliq stavkasiga va importga chegaralangan moyillik darajalariga bog’liq 
Ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlari multiplikatori va soliq multiplikatorini hisobga 
olganda muvozanatli ishlab chiqarish hajmi modeli quyidagicha bo’ladi: 
1 b 
Y= -------------------- (a+I+G+g) - ------------------ Ta 
1-b(1-t)+m’ 1-b(1-t) + m’ 
Aytaylik hukumat o’z xarajatlarini qandaydir miqdorga oshirdi va bu xarajatlarni 
moliyalashtirish uchun soliq miqdorini ham shuncha oshirdi. 
Bunda davlat xarajatlari va avtonom soliqlar miqdorlarining bir vaqtning o’zida bir xil 
miqdorda o’zgarishi natijasida daromadlarning jami o’zgarishi ΔY miqdori quyidagiga teng 
bo’ladi: