9-мавзу. Самарадорлик ёки тенглик: муаммо нимада? Режа

Даромадни қайта тақсимлашнинг салбий оқибатлари

Америкалик иқтисодчи А.Ойкен фикрига кўра, жамиятда даромадлар текис тақсимланишини таъминлаш учун бой аҳолидан кўпроқ солиқ олиш ва ҳосил бўлган маблағни кам таъминланганларга тақдим этиш миллий иқтисодиёт самардорлигини пасайтиради.

Артур Мелвин Оукен 
(1928-1980)

Даромадни қайта тақсимлашнинг салбий оқибатлари

450
450
С
B
A
E
Z
Даромади ўртачадан кам аҳолининг реал даромади
Даромади ўртачадан юқори аҳолининг реал даромади
А нуқтада самарали натижа олинади. Агар жамият самарадорликни пасайтирмасдан даромадларни тақсимлай олганда эди иқтисодиёт Е нуқтага силжиган бўлар эди. ЕА чизиғи бурчаги 450га тенг ва ушбу ҳолат камбағалларга мўлжалланган ҳар бир доллар уларнинг даромадларини 1 долларга ошишини билдиради
“Қайта тақчсимлаш челаги”
Реал амалиётда даромадларни қайта тақсимлаш дастурлари аксарият ҳолларда самарасиз амалга оширилади ва қайта тақсимот ABZ чизиғи бўйлаб силжийди. А.Ойкен фикрича, бой аҳолидан олинган 1 долларнинг ярми камбағалларга етиб боради, қолгани самарасиз бошқарув аппаратини сақлаш харажатларига йўналтирилади. Бу эса “қайта тақсимлаш челаги” ҳажмининг катталашувига олиб келади.
Даромадларни қайта тақсимлаш дастурларининг самарасизлиги мамлакат иқтисодиётининг С нуқтага қараб силжишига олиб келиши мумкин.
Давлатнинг ижтимоий сиёсати -

• – кам таъминланганларга пул ёки натурал ёрдам кўрсатишга қаратилган тадбирлар тизими бўлиб, бу уларнинг иқтисодий фаолиятда қатнашиши билан боғлиқ бўлмайди. Унинг мақсади жамиятдаги муносабатларни инсонпарварлаштириш ҳамда ички талабни ушлаб туриш ҳисобланади.

Ижтимоий тўловлар
табақалашган солиқ солиш йўли билан марказлашган даромадларни шакллантириш ва уларни аҳолининг турли гуруҳлари ўртасида бюджет орқали қайта тақсимлашдан иборат.
Бунда ижтимоий тўловлар билан бирга бозор нархларини ўзгартириш (масалан, фермерларга нархларни кафолатлаш) ва иш ҳақининг энг кам даражасини белгилаш усулларидан фойдаланади.

Квинтиллар	Даромадлар улуши, жамига нисбатан фоизда
	Солиқлар ва трансферт тўловлар тўлангунга қадар	Солиқлар ва трансферт тўловлар тўлангандан кейин
Энг қуйи 20%	1,5	4,4
Иккинчи 20%	7,3	9,9
Учинчи 20%	14,0	15,3
Тўртинчи 20%	23,4	23,1
Энг юқори 20%	53,8	47,3

Аҳоли улуши, %
Даромадлар улуши, %
Солиқлар ва трансферт тўловлар тўлангдан кейин
Солиқлар ва трансферт тўловлар тўлангунга қадар