А. А. Азларова, М. М. Абдурахманова

18-жадвал 
Кичик корхона айланма маблағларнинг айланиши таҳлили (млн сўмда) 
 
Кўрсаткичлар 
01.01.2018 й. 
01.01.2019 й. 
Ўзгариши 
(+; -) 
1. Маҳсулот сотиш ҳажми 
234949 
291256 
56307 
2.Айланма маблағларининг 
ўртача қолдиғи 
54813 
69496 
14683 
3.Айланиш коэффициент 








C
4,3 
4,2 
-0,1 
4. Таҳлил қилинаётган кунлар 
360 
360 
х 
5.Кунларда айланиши 
СохК 
------- 
Р 
84 
86 
+2 
Жадвал маълумотларидан кўриниб турибдики, корхонада айланма 
маблағларининг айланиш коэффициент бирмунча камайган, яъни 2018-йил 
бошида айланма маблағлари 4,3 марта айланган бўлса, 2019-йил бошига келиб 
улар 4,2 марта айланган ва орадаги фарқ - 0,1 мартани ташкил этган, яъни 
айланма маблағларнинг айланиши секинлашган. Буни биз айланма 
маблағларнинг кунларда айланишида ҳам кўришимиз мумкин. Жадвал 
маълумотларидан кўриниб турибдики, айланма маблағларини кунларда 
айланиши 2017-йилнинг бошида 84 кунни ташкил этган бўлса, 2019-йил 
бошига келиб бу кўрсаткич 86 кунни ташкил этиб, орадаги фарқ 2 кунга 
кўпайган. Айланма маблағларининг айланиш кўрсаткичлари барча айланма 
маблағлари бўйича ҳамда товар моддий бойликлари ва дебиторлар билан 
ҳисоблашишлар ҳам ҳисобланади. 

---

198 
Дебиторлар билан ҳисоблашишларни тавсифлайдиган бўлсак, у маҳсулот 
сотиш ҳажми ва бошқа дебиторлар ҳамда сотиб олувчилар билан 
ҳисоблашишлар ҳолатини намоён қилади. 
Айланма маблағларининг айланишини баҳолаш бир нечта даврлар учун 
аниқланади. Айланма маблағларининг айланиши тезлашса, шунчалик айланма 
маблағлари иқтисод қилинади, улар тезроқ хўжалик оборотидан бўшайди. Шу 
сабабли айланма маблағларини кунларда айланиши таҳлил қилиш катта 
аҳамиятга эга. 
Кейинги босқичда корхонанинг кредитга лаёқатлилик кўрсаткичлари 
ўтган даврлардан кўрсаткичлар билан таққосланади. Бу корхонанинг кредитга 
лаёқатлилик кўрсаткичлари тенденсиялари ўзгаришини аниқлаш имконини 
беради. Шундан сўнг таҳлил натижасидан келиб чиққан кўрсаткичлари битта 
ягона 
жадвалга 
умумлаштириб, 
корхонани 
кредитга 
лаёқатлиликка 
кўрсаткичларига баҳо беришимиз мумкин. 
Мижознинг молиявий аҳволини характерловчи яна бир муҳим кўрсаткич – 
бу уларнинг ўз айланма маблағларининг ҳақиқий мавжудлигини тасдиқловчи 
кўрсаткич ҳисобланади.