А. А. Медатов, М. З. Носиров, М. К

program katta;
var
t:array[1..10] of byte; i,k,s:byte;
begin
for i:=1 to 10 do begin write(‘t[‘,i,’]=‘); readln(t[i]); end;
k=0;
for i:=2 to 10 do if t[i]>k then k:=t[i];
s:=0;
for i:=1 to 10 do if t[i]=k then s:=s1;
writeln(‘Макс. эл. сони =‘,s);
end.

4. Break ва Continue стандарт процедуралари.

Repeat, While, For цикл фармойишларида иккита стандарт Break ва Continue процедураларидан фойдаланиш мумкин. Break процедураси цикл шартининг бажарилишини кутмаган ҳолда циклдан чиқиш имкониятини беради. Continue процедураси эса аввалги қадам бажарилмаса ҳам янги қадамни бажарилишини таъминлайди. Шартнинг бажарилишига қараб, циклдан чиқиш ёки чиқмасликни билдиради.
Масала. Бир ўлчовли жадвалдаги биринчи манфий элемент ва унинг индексини аниқлаш дастури тузилсин.
program J;
const N=10;
Y: Boolean= False;
var
M: array[1..N] of integer; I: Byte;
begin
writeLn(‘Жадвал элементларини киритинг’);
for i:=1 to N do begin write(‘M[‘,i,’]=’); readLn(M[i]); end;
for i:=1 to N do
begin
if M[i]>=0 then
continue; {m[i] мусбат бўлса цикл бошига, акс ҳолда кейинги сатрга ўтиш}
writeLn(‘биринчи рақам=’);
M[i], ‘Рақам=’, i);
Y:=True;
Break; {Циклдан чиқиш}
end;
if not Y then writeLn(‘Манфий сонлар йўқ’);
ReadLn;
end.


Мустахкамлаш учун саволлар:
1. Жадвал катталиклари деганда нимани тушансиз
2. Турбо паскалда неча хил жадвал катталиклар бор
3. Жадвал катталикларга мисол келтиринг.

Таянч тушунчалар: Жадвал катталиклар, жадвал катталиклар бичими, жадвал катталиклар ўлчами, Array, Break, Continue.

Адабиётлар: [1],[2],[5], [7].


Икки ўлчовли жадваллар.


Режа:
1. Икки ўлчовли жадвал ҳақида.
2. Жадвал катталикларини эълон қилиш.

1. Жадвал элементлар ихтиёрий типли шунингдек ностандарт типли ҳам бўлиши мумкин. Жадвал индекслари эса longint типидан ташқари барча бутун типли бўлиши мумкин. Индекс типи сифатида integer ёки word дан унинг диапазонини кўрсатиш мумкин.

Икки ўлчовли жадваллар ҳам бир ўлчовли жадваллар каби ёзилиб, ўрта қавс ичида унинг сатр ва устун элементлари бир биридан вергул орқали ажратиб ёзилади.

Масалан,
k:array[1..15,1..10] of real;

сатр элементлари ҳақиқий сонлардан иборат бўлган 15 та сатр ва 10 та устунли тўғри тўртбурчакли жадвал мазмунини билдиради.


Масала.
Элементлари ҳақиқий сонлардан тузилган a[1..20,1..10] жадвал берилган. Шу жадвал ҳар бир сатр элементлари йиғиндисини топиш дастурси тузилсин.