A. B. Pardayev, D. B. Urinbaeva, D. A. Islamova. O’zbek terminologiyasi

Terminografiya – maxsus terminologik lug‘atlarni tuzish 
prinsiplari ishlab chiqiladigan soha. 
Jahon terminologiya tizimini ko‘zdan kechirish, undagi eng 
qimmatli lingvistik qarashlarni tanqidiy o‘rganish, o‘tmishning eng 
yaxshi lingvistik an’analarini rivojlantirish muayyan sabablar bilan 
bog‘liq: 
a) terminologiya sohasi yutuqlariga nisbatan bo‘lgan noto‘g‘ri 
lingvistik munosabatga barham berilishi; 
b) termin, terminologiya, terminografiyaga ijodiy yondashish 
vujudga kelishi; 
v) hozirgi zamon terminologiyasining ko‘pgina hal qilinmagan 
muammolarini o‘rganish uchun o‘tmish terminologiyasi yutuqlarini 
tanqidiy nuqtai-nazardan ko‘zdan kechirish zarurligini amaliy jihatdan 
isbotlashi. 
Terminologiya tarixiga uning qadimgi Misr, Mesopotamiya, Xitoy, 
Hindiston, Gretsiya, Rimdagi shakllanishidan tortib to o‘rta asrlar, 
uyg‘onish davri va yangi asrlardagi jahon bo‘yicha rivojlanishi, 
taraqqiyot bosqichlari kiradi. Bu davrlar terminlarning tabiati va uning 
paydo bo‘lishi, terminlarni tasniflash, so‘z va terminning farqi, so‘z va 
termin o‘rtasidagi munosabat va boshqa muhim hamda dolzarb 
muammolarni o‘rtaga qo‘yish nuqtai nazardan alohida ahamiyatga 
egadir. 
Bugungi kunda dunyoda 20 mingdan ortiq terminologik standartlar 
mavjud. Terminologik tizimlarni tashkil qilish uchun maxsus standartlar 
nafaqat davlat va xalqaro miqyosda, balki ayrim kompaniyalar va 
firmalarda ishlab chiqilgan. Bunday sharoitda atamalar va terminologik 
tizimlarni birlashtirish nafaqat ilmiy, balki amaliy vazifadir. Tizim 
atamalarining noaniqligi, omonimiya, tizimlar o‘rtasida muvofiqlikning 
yo‘qligi 
ilmiy 
va 
texnologik 
taraqqiyot, 
ishlab 
chiqarishni 
rivojlantirishga jiddiy to‘siqdir. Shunga ko‘ra, terminologiya sohasi 
muammolarining takomilini o‘rganish fan tarixidagi qarashlarni chuqur 

---

A.B.Pardayev, D.B.Urinbayeva, D.A.Islamova. O’zbek terminologiyasi 
18 
tushunishga, terminlarni o‘rinli qo‘llay olishga, ularning izohini bilish, 
to‘g‘ri izohlay olishni talab qiladi.