A. G. I brag I mov, Z. R. Madaminova

yagona soliq to'lovi hamda budjetdan tashqari fondlarga majburiy 
to'lovlarni to'laydi. 
Biz ma'lumotlardan foydalanib korxonalarning yillik soliqlari 
va budjetga majburiy tulovlarining holatini tahlil qilib chiqamiz 
(1 l.l-jadval). 
Korxonalarning yillik soliqlari va budjetdan tashqari fondlarga 
majburiy to'Iovlarining holatini baholash (ming so'mda) 
(2012-yil ma'lumoti) 
1 l.l-jadval 
Korxo-
na nomi 
Umumbelgilangan 
soliqlar 
Budjetdan tashqari 
fondlarga majburiy 
to'lovlar 
Yagona soliq 
to'lovi 
Korxo-
na nomi haqiqatda 
hisoblan-
gani 
haqiqatda 
to'langani 
haqiqatda 
hisoblan-
gani 
haqiqatda 
to'lan-
gani 
haqiqatda 
hisob-
langani 
haqiqatda 
to'langa 
ni 
«А» 
1221708 1153499 150449 128378 
«В» 
422585 
243375 
198387 169968 
m 
_ 
«S» 
3710 
32.78 
7326 
6409 
Ma'lumotlar korxonalar hisobotlaridan olingan. 
Jadval ma'lumotlaridan ko'rinib turibdiki, «А» korxonasining 
budjetga to'lanmalari 1221708 ming so'mni tashkil etib, shundan 
1153499 ming so'mi haqiqatda to'langan, bu 94,4%ni tashkil qiladi. 
Budjetdan tashqari fondlarga majburiy to'lovlar 150449 ming so'm, 
haqiqatda 128378 ming so'm to'langan bo'lib, bu 85,3%ni tashkil 
180 

---

etadi. «Binokor» ochiq aksianerlik jamiyati korxonasining budjetga 
to'lanmalari 422585 ming so'mni tashkil etib, shundan 243375 
ming so'mi haqiqatda to'langan, bu 57,6%ni tashkil etadi. 
Budjetdan tashqari fondlarga majburiy to'lovlari 198387 ming 
so'mni, haqiqatda 169968 ming so'm to'langan bo'lib, bu 85,6%ni 
tashkil etdi. «Ozod trans» sho'ba korxonasida esa yagona soliq 
to'lovi 7326 ming so'mni tashkil etib, shundan haqiqatda to'langani 
6409 ming so'mdan iborat, bu 87,5%ni tashkil etgan bo'lib, 
budjetdan tashqari fondlarga majburiy to'lovlari 3710 ming so'mni, 
haqiqatda 3278 ming so'm to'langan bo'lib, bu 88,4%ni tashkil 
etadi. 
Umuman olganda budjet nuqtai nazaridan qaraganda «А» va 
«В» korxonalar budjet oldidagi majburiyatini a'lo darajada bajarib, 
budjetning fiskallik funksiyasini bajarib kelmoqda. Bu esa korxo-
nalar uchun asosiy foydaning bir qismini budjetga to'lashiga to'g'ri 
keladi. «Ozod trans» korxonasida esa bu ko'rsatkich ancha past 
(7326 ming so'm). Bunday holatda korxona ortiqcha jamg'argan pul 
mablag'larini o'zining ichki moddiy-texnika bazasini kengaytirib 
ishchilar sonini oshirishga, ishlab chiqarishning yangi usullarini, 
minitexnologiyalarni jalb qilishga ishlatishi mumkin. 
Bugungi kunda korxonalarning soliqli va soliqsiz tushimlarini 
tahlil qilish bilan birga ularning ichki va tashqi qarzdoroligini tahlil 
qilish ham maqsadga muvofiq bular edi. 2012-yilda korxonalarning 
debitor, kreditor qarzdorliklarining holatini ko'rib chiqamiz (11.2-
jadval).