A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

bob.Turli energiya manbalari ta’sirida neft va gazni siqib chiqarish mexanizmi

1. Suyuqlikning quduq tubiga oqib kelish shartlari

Suyuqlik yoki gazning har qanday sharoitda, harakati yuz berishi mumkin bo‘lgan nuqtalar orasidagi bosimlar farqi ta‘sirida ro‘y beradi.
Yer osti gidravlikasi kursidan ma‘lumki, yangi ochilgan uyumga qazilgan quduqdan mahsulot olinmasa, quduq va qatlamdagi bosim teng bo‘ladi va unda
bosimlar farqi ham nolga teng bo‘ladi. Quduqdan suyuqlik (yoki gaz) qazib olinsa
quduq tubida bosim tushadi va qatlam bosimidan kichik bo‘ladi. Suyuqlik (yoki gaz) qatlamdan quduqqa teshilgan teshikchalar orqali yoki quduq tubi yemirilmas tog‘ jinslaridan tuzilgan bo‘lsa ochiq devor yuzasidan sizib kiradi.
Quduq devori yon yuzi silindirning yon yuzasiga o‘xshatish mumkin, uning radiusi quduq radiusiga teng. Agar quduq tubi atrofi teshikchalar bilan ochilgan bo‘lsa, unda sizdirishning yon yuzasi teshilgan teshiklar yuzalari yig‘indisiga teng bo‘ladi.
Quduqdan sutka davomida qazib olinadigan suyuqlik miqdori, quduqning sutkalik debiti deb ataladi.

2. Quduq debiti formulasi

Suyuqlik va gaz qatlamning quduqdan uncha uzoq bo‘lmagan qismidagi harakati sezilarli kichik tezlikda ro‘y beradi va shuning uchun chiziqli qonunga bo‘ysinadi. Suyuqlik uchun sizishning chiziqli qonunida quduq debiti qatlam va quduq tubi bosimlari farqiga to‘g‘ri proporsional bo‘ladi.
Sizishning chiziqli qonuni, yoki Darsi qonuni differensial ko‘rinishida quyidagicha yoziladi:
(5.1)
bu yerda - sizish tezligi; k – o‘tkazuvchanlik;
μ – qovushqoqligi;
dp – bosim o‘zgarishi (cheksiz kichik)
dr – quduqdan masofaning o‘zgarishi (cheksiz kichik).
Sizish tezligini quyidagi bog‘liqlik bilan ifodalash ham mumkin

bu yerda Q –quduq debiti; F- sizish yuzasi.

Ikki oxirgi formuladan quyidagini olamiz:

Sizish yuzasi silindirning yon yuzasiga o‘xshash bo‘ladi:


Unda
O‘zgaruvchilarni bo‘lamiz:

O‘zgaruvchi r ning chegarasini r_q dan R_k gacha va p ni p_{q tub} dan p_qat,

Va Dyupyi formulasini olamiz:

bu yerda r_q – gidrodinamik mukammal quduq radiusi.

(5.2)
(5.3)

(5.4)