A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

Nasos shtangalari tizmasi osilgan nuqtaga tushayotgan yuklamani aniqlash

Haydash rejimiga bog‘liq shtanga osilgan nuqtaga tushayotgan maksimal yuklanishni aniqlash uchun turli formuladan foydalaniladi. Shtanganing osilgan nuqtasiga tushayotgan maksimal yuklanishini hisoblashning statik usuli amalyotda keng tarqalgan. Unda hisob faqat shtanganing og‘irlik kuchi va suyuqlik va inersiya kuchining statik kuchlanishi orqali aniqlanadi
P_max=P_st+P_i.
Shtangalar tizmasi tebranishidan sodir bo‘ladigan statik va dinamik yuklanish va kuchlanishni hisobga olib shtanga osilish nuqtasidagi maksimal yuklanish, quyidagiga yoziladi
P_max=P_st+P_i +P_v. (11. 15) Shuni takidlash lozimki shtangalar tizmasida tebranma jarayonni hisobga olib dinamik yuklamani aniq anolitik hisoblash qiyin, shuning uchun buni hisoblash
uchun qator formulalardan foydalaniladi.
Nasos shtangalarining xususiy tebranishini hisobga oluvchi A.S.Virnovskiy formulasi amalyot bilan mos keladi:
(11.16)
Bu yerda P_sht- shtangalar tizmasining og‘irlik kuchi, n da;
P_suy- plunjer yuqorisida joylashgan suyuqlikning og‘irlik kuchi, n da;
P_suy=ρgL(F_pl+f_sht) (bu yerda ρ-suyuqlik zichligi, L-nasosning tushirilish chuqurligi; F_pl-plunjer kesimi yuzasi; f_sht-shtanga kesimiyuzasi);
- dinamik sath ostida nasosning botirilishiga bo‘liq bo‘lgan pulunjer pastidagi suyuqlikning bosim kuchi, n da;
S-silliq shtokning yurish uzunligi, m da;
ω-krivoshipning aylanishining burchak tezligi, rad da;
D va d – mos ravishda plunjer va shtanga diametri, m da;
λ_sht –shtangalar tizmasining static deformatsiyasi, m da;
C - ga teng, koeffitsiyent (bu yerda F_quv – nasos quvuriningo‘tish kesimining yuzasi);
Ψ - ga teng, koeffitsiyent (bu yerda f_m – nasos quvurining o‘tish kesimining metal bo‘yicha yuzasi);
α, a₁- tebratma-dastgohning kinematikasiga bog‘liq koeffitsiyent, α=π/2φ (bu yerda φ – krivoshipning boshlang‘ich holatidan burilish burchagi, unda tezlik maksimumga yerishadi); a₁- koeffitsiyent a₁=2r/S tenglik bilan aniqlanadi(bu yerda r- krivoship radiyusi).
Pog‘onali shtangalar tizmasidan foydalanilsa f_sht o‘rniga f_{o‘rt. sht} dan foydalaniladi.
A.N.Adonin tomonidan o‘tkazilgan eksprement asosida, quduqni
ishlatishning o‘rtacha shartiga mos qiymatda, tebranishla soni bo‘yicha A.S.Virnovskiy formulasining qo‘llanilish chegarasi berilgan
(11.17)
Bundan boshqa bir nechta formulalar ham mavjud.

2.