A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

Plunjerlar

ANI11AX standarti bo‘yicha ishlab chiqariladigan plunjerlarning quyidagi turlari mavjud:
metal (11.40, 11.41, a-rasm) va yumshoq zichlagichli (11.40, b-rasm) plunjer; yaxlit plunjerli (11.40,a, 11.41, a) va tarkibli (11.40, b, 11.41, b);
muftali (11.41-rasmga qarang) va nipel li (11.41-rasmga qarang) plunjerlar.
Plunjer yuzi turli tuzilishi ishlabchiqaruchi firma tomonidan amalga oshiriladi, shuning uchun standartda kichkina ariqchali plunjer haqida gapirilmaydi, silliq plunjer ko‘riladi, unda kichiq ariqcha bo‘lmaydi.
Standartda qismli plunjerlar ko‘rib chiqilgan, lekin ular keng taqalmagan. Yumshoq zichlagichli plunjerlar konstruksiyasida plunjer yuzasiga zichlovchi elementlarnini mahkamlash mexanizmi haqida aytib o‘tilmaydi. Berilgan savol nasos ishlab chiquchi firma tomonidan mustaqil ravishda yechiladi. Shu bilan birgalikda standartda plunjer materiali, uning yuzasiga va qo‘llaniladigan zichlik xossalariga qo‘yiladigan talab ko‘rib chiqilmaydi. Standart kattalik chetlanish chegarasi bilan tashqi diametri (yuqorisi +0,00 mm va pasti 0,013 mm), pluner uzunligi, biriktiruchi rezba diametri. Standartda quyidagi diametrlar bilan plunjer ishlab chiqariladi 31,75; 38,1; 44,45; 45,2; 50,8; 57,15; 63,50; 69,85 mm.

11.40.-rasm. ANI standarti bo‘yicha metal zichlagichli nipel turidagi

plunjerlar:
a-yaxlit plunjerli; b-yig‘ma tuzilishli plunjer

11.41. ANI standarti bo‘yicha metalli (a) va yumshoq zichlagichli (b) muftali
turdagi plunjer

OST va ANI standarti bo‘yicha ishlab chiqariladigan plunjerlarni shartli diyamerti 32,0 mm bo‘lgan nasoslar misolida taqqoslanganda ko‘rinib turibdiki, OST bo‘yicha ishlab chiqarilgannasos plunjeri diametri 0,025 mm qadam bilan 31,9 dan 32,425 mm oraliqni tashkil qiladi. Bunday nasos plujeri ANI standarti bo‘yicha qattiy berilgan diametr 31,75 mm va yuqori chetlanish chegarasi +0,00 mm, pastki -0,013 mm ni tashkil qiladi.

11.9-jadval

Tor tirqish, mm	Dopusk, mm	Tor tirqish doirasi, mm
0,025	+0,063	0,025-0,088
0,050		0,050-0,113
0,075		0,075-0,138
0,100		0,100-0,163
0,125		0,125-0,188

Standartda plunjer foydali uzunligi futda ko‘rsatiladi. Bog‘lovchi rezba uchun plunjer uzunligiga 3 dyum ko‘zda tutiladi. Misol tariqasida plunjer samarali uzunligi 2 fut bo‘lsa, unda uning to‘liq uzunlig 2 fut+ 3 dyum = 27 dyum ga teng bo‘ladi.
SBS firmasi katalogi bo‘yicha plunjerlar turli xil materiallardan tayyorlanadi (toblanmagan va toblangan uglerodli po‘latda, xrom bilan qoplangan va boshqalar), zichlovchi elementlar sifatida zichlovchi halqa yoki teridan manjet, kesilgan materiallar, shu bilan birgalikda harxil polimerlardan foydalaniladi.