A. N. Sam adov I f. n., dotsent

Innovatsiyalar narxi tuzilishi va narx shakllanishi tahlili. In­
novatsion m ahsulotning bozorga harakatlanishi ushbu m ahsulotga 
nisbatan o ‘ziga xos narx siyosatini k o ‘zda tutadi. N arx innovatsion 
m arketing m ajm uyida m arkaziy b o 'g 'in hisoblanadi. Innovatsion 
korxonaning barcha iqtisodiy m unosabatlari innovatsiyalar narxi 
orqali tashkil qilinadi. N arx siyosatini k o ‘rib chiqishda uning asosiy 
variantlarini ajratib k o ‘rsatish mum kin. Eng tarqalgan variant b a ’zi- 
da «soyabonli narx shakllanishi» deb ataladigan narx shakllanishi 
hisoblanadi. Y angilikni narx bilan b o g 'liq siljitishning ushbu vari- 
anti m azm uni quyidagidan iborat:
- yangi m ahsulot sotuvini o ‘zlashtirish vaqtida uni tovarning lo- 
yiha tannarxidan ham past bo'lgan arzon narxda sotish;
- operatsiyalar talab qilingan rentabelligini ta ’m inlaydigan yan­
gilikni sotish narxiga chiqish;
- uzoq vaqt davom ida reklam a bilan q o ‘llab-quvvatlash va tako- 
m illashtirish b o 'y ich a zaruriy m arketing tadbilari m ajm uyini q o 'l- 
lagan holda innovatsiyalar narxini barqaror darajada ushlab turish;
67

---

-
sotuv bozori uchun narxga oid raqobat talablariga javob bergan 
holda, narxni pasaytirish im koniyatlari doirasida qolgan holda bo­
zorga ilgari chiqarilgan tovar narxini pasaytirishni boshlash.
B ozorga chiqariladigan yangi m ahsulot b o ‘yicha narx siyosati- 
ning ikkinchi varianti innovatsiyalarning q at'iy patent him oyasiga 
asoslanadigan variant hisoblanadi. B u variantda bozorga dolzarb 
ehtiyojni qoniqtiradigan yangilikni avval boshdan oshirilgan narxda 
chiqarish va asta-sekinlik bilan narxni pasaytirib borish m aqsadga 
muvofiq b o ‘ladi.
Nazorat savollari:
1. Innovatsion mahsulotlar narxining asosiy funksiyalari nimadan iborat?
2. Narxni shakllantirishning qanday tizimi mavjud?
3. Narxni shakllantirishning qanday bosqichlari mavjud?
4. Innovatsion mahsulotlar narxi qanday shakllantiriladi?
5. Innovatsion mahsulot ayirboshlash munosabatlarini amalga oshirishda 
aniqlanadigan qanday xususiyatlarga ega?
6. Innovatsion mahsulotga narx shakllantirishning asosiy usullari bo ‘lib ni- 
malar hisoblanadi?
7. 
Innovatsion mahsulotning o ‘ziga xosligi nimada ifodalanadi?
8. «Delfi» usuli mazmunini ifodalab bering.
9. «Delfi» usuli bo'yicha ekspertlar so'rovijarayoni necha bosqichdan ibo­
rat?
10. Innovatsion risk deganda nimani tushunasiz?

---

V B O B