A. nurmonov, A. Sobirov, N. Qosimova
¡j__, F o n o lo g iy a uchun faq at bir tovu sh n i ikkinchi to v u sh g a ta q q o s -
Download 383.51 Kb. Pdf ko'rish
|
¡j__, F o n o lo g iy a uchun faq at bir tovu sh n i ikkinchi to v u sh g a ta q q o s - w lan gan d a ularni bir-biridan farqlash uchun x iz m a t q iladigan b e lg i- la rig in a ah a m iy a tli b o ‘lad i. B iz n in g b ilis h fa o liy a tim iz n in g asosini qiyoslash ta s h k il etadi. B ilis h ja ra y o n im iz d a y a n g i bilayotgan narsam izni o ld in bilgan narsaga q iy o s la y - m iz, zidla>TTiiz va ular o'rtasidagi o ‘xshash va farqli to m o n la m i topishga hara kat qilam iz. S huning uchun bilish faoliyatida zidlashlam ing aham iyati katta. Faraz q ilin g k i, oldingizda ik k ita egizak bola. U la r b ir-b irig a n ih o y a td a o ‘xshash. Faqat b itta s in in g chap yuzida k ic h k in a x o li bor. A n a shu x o l 41 i ik k is in i b ir-b irid a n fa rq lo v c h i belgi sanaladi. Q o lg a n b e lg ila ri esa har ikkisida b ir x il. Bu ik k i boladan b irin in g ism i Hasan, ik k in c h is in ik i esa Husan. Q a ra n g ki, is m la rn in g to vu sh ta r k ib i h a m b ir - b ir ig a n a qadar o ‘ xshash. Faqat b irin c h i b o ‘g ‘ in u n lis i bittasida a, ik k in c h is id a u ekanligi bila n farqlanadi. D em ak, yuqoridagi ik k i so'z b irin c h i b o 'g ‘in d a g i u n liia r b ila n b ir-b irid a n farq qiladi. Qolgan to vu sh la r esa h a r ik k is id a b ir x il. Zidlanayotgan ik k i b irlik n i b ir-b irid a n farqlash u ch u n xizm a t qiladigan belgilar farqlovchi belgilar, ularn in g ha r ikkisid a ta kro rla n ad ig a n , ik k is i uchun ham u m u m iy b o lg a n b elgilar b irla s h tiru v c h i b e lg ila r sanaladi. Masalan, t va d to vu sh la rin i o la ylik. B irin c h i tovush t il o ld ilik , p o rt- lo v c h ilik , jarangsizlik belgilariga, ikk in c h is i esa t i l o ld ilik , p o rtlo v c h ilik , jaranglilik belgilariga ega. Bu ikki tovushning yuqoridagi belgilarini bir-b irig a qiyoslasak, dastlabki ik k i belgi ( til o ld ilik , p o rtlo v c h ilik b e lg ila ri), h a r ik k i- sida takrorlanadi. U ch in ch i belgi (jarangli-jarangsizlik belgisi) b ilan esa ular bir-biridan farqlanadi. Shunga k o ‘ ra, b irin c h i va ik k in c h i belgilar ular o 'rta - sidagi birlashtiruvchi belgilar, uchinchi belgi esa farqlovchi belgi hisoblanadi. Fonem alam i belgilashda yaqin, o ‘ zaro o ‘xshash to v u s h la m i b ir-b irig a zidlash va u la r o'rtasidagi fa rq lo vch i va b irla s h tiru v c h i b e lg ila rn i aniqlash katta ahamiyatga ega b o ‘ladi. 54-mashq. « F o n e tik a » g a oid q u yid agi to p is h m o q la r n in g ja v o b in i toping va yodda saqlang. «D-t», «g-k», «z-s», «b-p» tovu sh lari o ‘rta - sid agi o ‘xsh ash va farqli tom onlarini toping, u larni izoh lan g. 1. Y etti da bor, «Yettov»da yo‘q. <*Ikki»da bor. «lkkov»da y o ‘q. 6. Jarangli tovu sh la rn in g Jarangsiz ju ftla ri bor. T o p in g , u la rn in g qanday B ir-b irid a n fa rq i bor? 2. B ir so‘ zda b ir x il undosh K etm a-ket q a to r kelar. M iso l to p ib aytinglar U la r qanday tovushlar? 7. B o ‘g‘ izda hosil b o ‘la r N o m i ne deb atalar? 8. T il u c h i m ilk k a tegib H avo y o ‘l in i to ‘sar. So'ngra b ird a n o ch ih b T ovushlar po rtla b chiqar. T o p sin d ono bolalar. U la r qaysi tovushlar? 3. «Arra»da ik k ita bor, «Yalla»da ham shuncha b o r, Yana qaysi so‘ zlarda Shu holat b o ‘la r takror? 4. 0 ‘pkadan chiqqan havo Og‘zim iz b o ‘shlig‘ ida T o ‘siqlarga uchrashar. K o ‘p tovush hosil qilar. 10. B o rd ir o lti x il tovush, U la r c h o 'z ib aytila r. So‘ z tuzilm as ularsiz, 0 ‘ ylang, ba lki toparsiz? 9. Y o z a m iz -u , k o 'ra m iz , A y ta m iz , eshitam iz. 5. So‘ z o xirid a kelsam P yozm ang, — q ila r nido. ß h o lim ch a yozmasangiz Qilasiz katta xato. (R. Sirojiddinov) 42 55-mashq. «M a’naviyat — qalbim quyoshi» mavzusida matn tuzing. Matndagi unli va undosh tovushlarni toping. Ularning talaffuzi va tuzi- iishiga diqqat qiling. Tovushlaming o ‘xshash va noo‘xshash jihatlariga e’tibor bering. 56-mashq. Uyga vazifa. Quyidagi savoilarga javob bering. 1. Hurlik, ozodlik deganda rtimani tushunasiz? 2. 0 !tm ishda yashagan v a tan d o sh larim iz hayoti haqida n im alarn i bilasiz? 3. Ozodlik, erkin hayotni qadrlash degani nima? 4. « 0 ‘z uyingni o 'zin g asra!» m avzusida m atn yozing. M atndagi u ndosh tovushlam ing farqlovchi va birlashtiruvchi tom onlariga diqqat qiling. ^ Savol va topshiriqlar 1. Bilish jarayonida zid q o 'y ish n in g xizmati qanday? 2. Tovushlam ing farqlovchi va biriktiruvchi belgilari deganda n im ani tushunasiz? 3. G ‘va G tovushlari o ‘rtasidagi o ‘xshash va farqli tom onlarni aniqlab bering. U lar o ‘rtasidagi farqlovchi belgini ayting. 11-D M S. TOVUSH VA FONEM A Darsning maqsadi: a) ilmiy maqsad: o ‘quvchilarning ongida tovush va fonem a yuzasidan bilim va malakalar hosil qilish; b) o ‘quvchilami narsa va hodisalarga xolis baho berish, o ‘rinli xulosalar chiqarish ruhida tarbiyalash. / Topshiriq. Qasd, taraf, hisob, turmush, taqdir so ‘zlaritii talaifuz qilib ko'ring. Tovushlam ing aytilishiga va m a’no farqlashdagi o ‘miga e ’tibor bering. Tilshunoslik fanida tovush va fonem a tushunchalari bir-biridan farq- lanadi. Bu farqlanisli fan u c h u n ju d a m uhim bo'lgan xususiylik va u m u - m iylik munosabatini aks ettiradi. Biz bevosita kuzatishda xususiyliklam i sezgi a ’zolarimiz bilan his etam iz. Bir xususiylikni boshqa xususiylikka solishtiramiz. Solishtirilayotgan xususiyliklar o‘rtasida qanday o ‘xshash va farqli tom onlar mavjud ekanligini aniqlaymiz. 0 ‘xshash jihatlari asosida h a r qaysi xususiylikni m a ’lum um um iylikka — sinfga b irlash tiram iz. M asalan, sumkani olaylik. Sinfingizda nechta o‘quvchi b o is a , o 'sh an ch a sum ka bor. Bu sumkalar rangi, hajmi yoki mareriali, yoxud shakli jihatidan b ir-biridan farq qiladi. Sinfingizda nechta sumkani ko'rsangiz, shuncha 43 xususiyliklarni ko'rgan boiasiz. Lekin shu xususiyliklarning hammasida takrorlanadigan umumiy belgi bor. Bu belgi surnkalik belgisidir. Y a'ni o'quv qurolJan solish uchun m oijallangan, ko‘tarib yuriladigan, charm va boshqa h ar xil material lardan tikilgan anjom. Ana shu belgilar xiim a-xil sum kalarni bir sinfga, bir um um iylikka birlashtirishga asos bo Mad i. Xuddi shuningdek, biz nutqiy jarayonda bevosita tovushlami eshitamiz. Masalan, i tovushini olaylik. U , avvalo, har bir shaxsning o'ziga xos talaf- fuzini o 'z id a nam oyon qiladi. Shu bilan birga, so ‘z la m in g tark ib id a yondosh tovushlar ta’siriga beriladi. M asalan, tushib so'zm ing ikkinchi b o ‘g‘inidagi i birinchi bo'gindagi u ning ta ’sirida u tovushiga yaqin iaiaffuz qilinadi. Bilan, tilim, sira so'zlari tarkibida bilinar-bilinmas aytiladi. Qiliq, qiziq kabi so'zlar tarkibida til orqa tovush ta’sirida u ga yaqin talaffuz etiladi. Bundan tashqari, unga so‘ziovchining qaysi shevaga m arisublik belgisi qo‘shiladi. Xullas, nutq jarayonida xilma-xil ko'rinishga ega b o la d i. S hun- day boiishiga qaramasdan, ulam ing ham m asida takrorlanadigan um um iy jihatlar bor. U ham bo!lsa, torlik belgisi va lablanmaganlik belgisi. Shu belgilari bilan a ga, o ga, i ga, u ga zidianadi. Ana shu birlashtiruvehi belgi lar m a lu m xususiylikni umurrnyiiklarga biriashiirishga yordam beradi. Umumiylik só‘zlovchi va tinglovchilar xotirasida mavjud bo‘ladi. Shuning uchun ham bu umumiylik turlicha talaffuz qilinishiga qaram asdan, so 'z - lovchi va tinglovchilar o‘rtasida bir xil tushunishga olib keladi. Nutq jarayonida real talaffliz qilingan, qulogimiz bilan eshitgan W eng kichik va boshqa mayda bo‘!akka bo‘linmaydigan nutq parchasi tovush sanaladi. Bevosita kuzatishda bir nechta tovushlar orqali talaffuz qilinuv- chi so ‘z va uning ma’noli birliklarini shakllantirish va farqlash vazi- fasini bajarishga xoslangan, ketma-ketiik jihatdan boshqa mayda bo‘lakka bo‘Iinmaydigan eng kichik til birligi foiiemadir. Masalan, tosh-tom so'zlarini sh va in farqlaydi. Demak, sh va m alohida- alohida fonemalardir. Yoki tosh-tesh zidligida o v a e; tosh-qosh zidligida / va q m a’noni farqlash uchun xizm at qiladi, shuning uchun u lar ham mustaqil fonem alar sanaladi. K o'rinadiki, bir fonema bir necha tovushlar orqali ro ‘yobga chiqadi. Fonem alam i sanash mumkin. Ular cheksiz ko‘rinishlarga ega b o la d i. Bu esa tovushlar miqdorining cheksiz ekanligini ko'rsatadi. Fonem alar ikki va undan ortiq m a ’noli birliklarni bir-biriga zidlash orqali aniqlanadi. Fonem alar so‘zlaming tarkibida muayyan tartibda kelib, ulam i m oddiy tom ondan shakllantiradi. Bunda so‘z tarkibidagi fonem alam ing joylashish tartibi katta rol o'ynaydi. Loto o lyinini ko‘z oldingizga keltiring. U nda sanoqli d o n a lar bor. Lekin shu donalarni turli tartibda joylashtirish orqali xilma-xil shakllar yasaysiz. Xuddi shunga o'xshash, fonem alar ham sanoqli, lekin uni xilm a- xil tartibda joylashtirish orqali cheksiz so'zlar bosil qilinadi. Sut, tus, ust 44 so 'zla n n in g tovush tom oniga e 'tib o r bering. U lam in g ham m asi uchta bir xil tovushiarning tu rlich a ketm a-ket joylashuvidan tashkil topgan. G archi yuqoridagi so‘zlam ing tovush tarkibi bir xil b o ‘lsa ham , lekin ular turli tartibda joylashib u ch ta so ‘zning ifoda tom onini Iiosil qiladi. K o'rinadiki, so ‘zlam ing m oddiy tom om u ch u n uning nechta fonem a- dan tashkil topganigina em as, balki ulam ing qanday ta rtib d a joylashuvi ham katta aham iyatga ega. 57-mashq. Quyidagi so‘z!ami fonetik tahlil qilib jadvalni toldiring. So‘zlar Tovush Harf Undosh tovushlar Unli- Bo‘g‘in Urg;uli som soni jarangli jarangsiz lar sonj bo‘g‘in ma’rifat saodat bilimdon bormoqda muqaddaa 58-mashg. B —p, d—t jarangli, jarangsiz undosh jnftlarming s o ‘z boshi va oxirida o ‘qilishiga e’tibor berib so ‘zlarni o ‘qing. S o ‘z ma’nolari- ning yozuv hamda talaffuzdagi farqini tushuntiring. Ajratilgan so‘z juft • iarining ma’nodoshini toping. Bir—pir, bol—pol, bayt —payt, band — pand, bob — bop, yod — yo!, sud — sut, dor — tor, dori — tori, dog‘—tog\ dil — til. 59-m ashq. f l . Soiihovaning «E ’tirof» she’ridan olingan parchani ifodali o ‘qing, tagiga chizilgan unli va undosh tovushlami tahlil qiiing. Shu kunlarda keng jabonda oqib keldi e’tirof, Istiqlolning jamoliga boqib keldi e’tirof. Turkistonning peshonasin o ’pib keldi e ’tirof, Oltin boshli bu xaiqni topib keldi e ’tirof. Tcrmarisning mardligi ham bugun bo‘ldi e’tirof, Oftobingdan darig‘ tutm a Turkistonni, e’tirof. M ing yiliaming duolari seni endi qo'llasin, Turkistonning tojisidir 0 ‘zbekiston e ’tirof. 60-mushq. Üyga vazifa. «Vataa ostonadan boshlanadi», «Ona — ulug‘ zot» niavzu iarining bin bo‘yicha ijodiy insho yozing. 9 Savollar 1. Tovush aeb nimaga aytiladi? 2. Fonema nima? 3. Tovushlar ketma-ketligi deganda nimani tushunasiz? 12-DARS. FONEMALAR TA SN IFI Darsrting maqsadi: a) ilm iy maqsad: o ‘quvchi!arning ongida fo n e m a la rn in g turlari yuzasidan bilim va malakalar hosil qilish; b) o'quvchiiam i faktlam i bir-biriga taqqoslash va ulardan kerakli xulosalar chiqara bilish ruhida tarbiyalash. y Topshiriq. - jihatlariga ko‘ra guruhlang. В va a fonemalarini bir-biriga solishtirsangiz, ular bir q ator belgilari bilan farqianganini ko‘rasiz. Birinchidan, b fonem asini talaffuz etganda o ‘pkadan chiqayotgan havo oqirai labning labga tegishidan hosil bo‘lgan to ‘siqqa urilib, uni vorib portlab chiqadi. A fonemasini talaffuz qilayotganda esa o'pkadan chiqayotgan havo hech yerda to ‘siqqa uchram aydi. Demak, fonem alar o ;rtasidagi birinchi farqlanish to ‘siqqa uchrash-uchram aslik belgisi ekan. Ik kinchidan, b fonem asini talaffuz qilganingizda shovqinga ovoz qo'shiladi. A fonemasi esa faqat ovozdan iborat. K o‘rinadiki, h va a lar o ‘rtasidagi ikkinchi farqlovchi belgi shovqin belgisidir. Bu belgi b da bor, a da yo‘q. U chinchidan, a so‘z ichida kelib. b o ‘g‘in hosil qiladi. В esa bunday xususiyatga ega emas. Demak, fonem alarni farqlash u chun xizmat qiladi- gan belgilardan yana biri bo‘g 'in hosil qilish-qilm aslik belgisidir. Y uqorida sanab o ‘tgan belgilarga ko‘ra fonem alar ikki katta guruhga bo‘linadi: 1) unli fonemalar; 2) undosh fonemalar. Unli fonem alar talaffuz qilinayotganda. o 'p k ad an chiqayotgan havo oqimi hech qanday to ‘siqqa uchramaydi. fU Faqat un (ovoz)dan iborat bo‘lgan va bo‘g‘in hosil qiladigan ^ fonemalarga unli fonemalar deyiladi. Hozirgi o ‘zbek adabiy tilida oltita unli fonema mavjud: i, u, e, o‘, o, a. Talaffuz qilinayotganda o ‘pkadan chiqayotgan havo oqimi ma’lum to‘siqqa uchraydigan, shovqin ishtirok etadigan va bo‘gin hosil qilolmaydigan fonemalarga undosh fonemalar deyiladi. UNLILAR TASNIFI i, u, e, o', o, a unlilarini talaffuz ailib ko'ring. Ularning bir guruhini (it, o \ o j talaffuz qilganingizda lab oldinga qarab cho'chchayadi, a, e, i unli tovushlarini talaffuz qilganingizda esa lab o‘z holicha qoladi. Demak. unlilaming bir guruhida lab ishtirok etadi, boshqalarida esa qatnashmaydi. Blindan tashqari, a unlisiní talaffuz etganingizda og'iz katta ochiladi. Til gorizontal h o ld a pastki ja g ‘ ustida y o ta d i. i, u unlilarini talafíuz etganingizda esa, og‘iz ozgina ochiladi, tilning o ‘rtasi esa yuqori tanglayga qarab ko'tariladi. Yuqorida sanab o ‘tilgan ikki belgi: a) labning ishtiroki; b) og'izning ochilish darajasi (tilning ko‘tarilishi darajasi) hozirgi o‘zbek adabiy tili unlilari tasnifi uchun asos b o ia d i. Bunga k o 'ra unlilar dastlab íkkiga b o iin a d i: 1) lablangan unlilar (u, o ‘ )\ 2) lablanm agan u n lilar (e, a, i). Bu jih atd an o unlisi oraliq holatda qoladi. O g'izning ochilish darajasi belgisiga k o ‘ra esa uch darajaga bo iin ad i: a) to r u n lilar (til o 'rta sin in g tanglayga to n io n yuqori ko'tarilishi natijasida hosil b o ia d i. Shuning u ch u n yuqori ko'tarilish yoki yuqori tor ham deyiladi): u, i; b) o ‘rta to r yoki o ‘rta keng u nlilar: e, o ‘ \ d ) keng unlilar (quyi ko'tarilish yoki quyi tor): a, o. 61-mashq. Zarur, murakkab, qoida, hushyor, haqiqat, bilim, g ‘azab, gilam so'zlarining tarkibidagi unli tovushlarni alohida olib, ularning hosil bo‘lishidagi nutq organlarining harakatini tushuntiríb bering. 62-mashq. Alifboli topishmoqlarning javobini topib, so ‘zlardagi unli tovushlarga tavsif bering. A norda bor, G ugurtda bor Zuluk, Zulfiin, Q anorda bor, Urgutda bor, 0 ‘rozda bor, Fonusda yo‘q, Lochinda y o ‘q, T ovuqdayo‘q, Fonarda bor. Burgutda bor. X o'rozda bor. Bodom da bor, Sanoqda bor, T oshda y o ‘q. C han o q d a y o ‘q. Boshda bor-u, Sochda bor-u, Q oshda yo‘q. T aroqda yo‘q. ( T. Adashboyev) 63-mashq. Quyida berilgan matnni o kq¡ng. Tovushlari va harflari bir- biriga mutanosib kelmagan so ‘zlarni topib, izohlang. O N A M E H R I Ona! Bu so'z hayot kabi abadiy. Ona borki, olarn bor; ona borki, odani bor. Ona borki, V atan bor. Z ero, o n a kabi m uqaddas va tabarruk, aziz va m o'tabar, beg‘araz vabem innat inson bu yorug‘ dunyoda topilmaydi. Atoqli yozuvchilarimizdan biri aytganidek: «Quyoshsiz gullar ochilmavdi, sevgisiz baxt, ayolsiz m uhabbat yo‘q, onasiz qahram on ham , shoir ham tug'ilmaydi. 47 M ehri cheksiz, butun dunyoni ko'kragi bilan boqqan ayol — O nani sharaflayliJc...» Dunyoda ona mehridan ortiqroq hech narsa yo‘q! 64-mashq. She’rni o‘qing. Unli tovushlarni aniqlab, ularga tavsif bering. She’rdagi g‘oyaga munosabat bildiring. VATANDA BEVATAN BO'LDiM Agarchi ismim, Erkin, Erki yo‘q, bandi kishan b o id im , Ko'zira bog‘liq, dilim dogiiq, Tilim vo‘q, besuxan boidim . Ko‘rib hayratga tushdi Bu jahon holi parishonim, Bamisli ankabut so‘rgan — Chibin, pajmurda tan b o id im . Muazzam Sayxun-u Jayxun Labida tashna lab qoldim, Kiyintirdim jahonni, Jismi uryon, bekafan b o id im . Chekibdir Bobir-u Furqat Vatan hajrida afg‘onIar, Men ersam, voh, ne g'urbalkim, Vatanda bevatan boidim . Olisda, oh diyorim deb Sogingay, ey vatandoshim, Dema sen o ‘zni bebaxt, Baxti yo‘q aslida man b o id im . Shukurki, keldi Istiqiol, Umidim rost qil, Ollohim, Ki shovad beqafas bulbul Kabi sohib chaman bo id im . Ishonchim bor, Vatan, bir kun Kelar chin nurli davroning, Degayman shunda, chin Erkin, Chin inson qaytadan b o id im . (Erkin Vohidov) 65-mushq. Matnni o‘qing. Unli tovushlarning talaffuzi va yozilishiga diqqat qiling. MADAN1YXULQ GO'ZALL.fGi Yosh do'stim . seni kelgusida ona-Vatanimizning malakali mutaxassis kadri b o iish kabi baxt-u istiqbol kutmoqda. 48 Sen yaxshi m uhandis, shifokor, o 'qituvchi. hisobchi, h a tto olim , iste’dodli qalam sohibi bo'lishing mumkin. Eng muhimi, sen go'zal ishlar- ni bunyod etuvchi, go!zallik qonuni bilan yashavdigan, h a ry e rd a nafosat iqlimini yarata oladigan, zebo xulqli, yuqori madaniyatli inson bo'lishing ham m am izning dil istagimizdir. Sen o'zingda ezgulik bilan zebo xulqni uzviy ravishda mujassamlashti- rishing lozim. Shu haqiqatni aslo unutmagilki, kishida ichki dunyo boyligi b o im asa, hech qandav qim m atga m olik b o la olmaydi. Axloqiy fazilatlaring, yuqori estetik diding bilan uyg'unlashgandagina husningga husn qo'shiladi. Kishidagi m adaniy axloq uning yurishida, so'zlashishida, ovqatla- nishida, odamlar bilan ko'rishishida, xayrlashishida, hamrohni raqsga taklif etishida, kulishida, musiqa, ashula tinglashida, yotoqxonasini qay xilda tutishida va bezashida, xullas, har bir xatti-harakaîida nam oyon boMadi. 66-mashq. Matrnii o'qing. Unli tovushlarni ajratib yozing va izohiang. —■ Ey, ulug‘ O 'zbekistonning nàvqiron avlodiî Sizning bu hayoîda orzu-intilishingiz, ko'zlagan maqsadingiz, qiladigan ishlaringiz ko‘p, lekin hech qachon unutm angki, sizning eng buyuk, eng muqaddas vazifangiz — yurtimiz istiqlolini. xalqimiz erk-u ozodligini ko‘z qorachig'iday asrash. uning xavfsizligini himoyalashdir. D arhaqiqat, V atan ozodligi, uning farzandlari hurligi, erkini him oya qilish keiajakni m uhofaza qilish dem akdir. Teran tarixiy tom irlarga ega, ularga asoslanib yorqin kelajak sari inîilib yashayotgan xalq, m illatni o‘z y o iid an qaytarish m um kin emas. 67-mashq. Uyga vazifa. She’rni o ‘qing. Unli tovushlarga tavsif bering. VATAN O lG ‘LI Yurtga ega boMish oson ish emas, Y ur, o‘g‘lonim . elni ko'tarish uchun. Bahor keîdi, endi ortiq qish emas, Yur, o 'g'lonim , elni ko'tarish uchun. H am m am izning onam izdir shu Vatan, Yov qoldirgan siynasida ming tikan, Tirikm iz-ku, uni tozalash bizdan. Yur, o 'g io n im , elni ko'tarish uchun. H am on suqii ko'zlar ila boqar yov, 0 ‘z yeringni o'zing asra b o iib dov, Y o’qsa kelib asrab berarm i birov, Yur, o'g 'lo n im , \Tjrtni ko'tarish uchun. 4 - 2Si 49 Ilmdorlar juda ko‘pdir jahonda, O rtdam an deb hayallama armonda. Tez ilm ol sen hozirgi zam onda, Yur, o ‘g io n im , yurtni ko‘tarish uchun. Tckinxo'rlar, o ‘g‘rilardan hazar qil. Barin bir yoq qila olar es-aql, Vataning bor boshing uzra mustaqil, Yur. o 'g io n im , yurtni k o ia rish uchun. Farqi bordir zulmat ila chiroqning, O ig u m dem a, qadriga yet bayroqning, Osti ham bir, usti ham bir tuproqning, Yur, 0 ‘g io n im , yurtni k o ia rish uchun. Qilichbozlar, otliqlarning yurti bu, Moziyga boq. kimsan, aytar bu ko‘zgu, Kelajakni sen qurasan, baxtni quv, Yur, o ’g io n im , elni ko‘tarish uchun. (Miraziz A zam) Savollar Download 383.51 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling