A. qodiriy nomli jizzax davlat pedagogika instituti tasviriy san
Download 1.31 Mb. Pdf ko'rish
|
kiyimlarni konstruksiyalash va modellashtirish
- Bu sahifa navigatsiya:
- Maishiy kiyim sinfi
- Ust kiyim
- Ich kiyim
- Ust kiyimlarning yoqa va yenglarini tikish va o’tqazish.
- Pidjak tipidagi yoqa.
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
PEDAGOGIKA INSTITUTI
«TASVIRIY SAN’AT VA MEHNAT TA’LIMI» FAKULTETI
“Kiyimlarni konstruksiyalash va modellashtirish” fanidan
M u s t a q i l i sh i
Bajardi: 403-guruh talabasi
Usmonova D
Qabul qildi: S.Ergashova
Jizzax -2014 yil Ko’plab tikiladigan va yakka tartibda buyurtma bo’yicha tikiladigan kiyimlarni loyhalash. Kiyim inson tanasining, atrof muhitning har xil ta’sirlaridan asrash vositasi sifatida paydo bo’lgan. Jamiyat taraqqiyotining hozirgi bosqichida kiyim dyeganda to’rli xil matyeriallardan tayyorlanadigan hamda odamni atrof-muhitning noma’qul ta’sirlaridan asraydigan, organizmni normal sog’lom holatini saqlaydigan hamda byezak vazifasini o’taydigan har qanday narsalar tushuniladi. Har qanday kiyim estyetik-gigiyenik, tyexnik talablarga javob byerishi, odamni dam olishida, myehnat qilishida, sport bilan shug’ullanishida qulay bo’lishi kyerak. Odam organizmidan bug’ va karbonat angidrid ajralib to’radi, shuning uchun kiyimni loyihalashda kiyim tagida havo yaxshi almashtirib to’rishini hisobga olish lozim. Odam tyerisi tashqi muhitdan kislorodni yutib, tashqariga karbonat angidrid chiqaradi. Tashqi havo tarkibidagi karbonat angidrid 0,03-0,4 % bo’lgani uchun odam badani atrofidagi karbonat angidrid 0,08 % dan ortsa odam o’zini yomon syezadi. Tashqi havo tyempyerato’rasi past bo’lganda kiyim asosiy muhofaza vazifasini bajaradi va badandan chiqqan issiqlikni tashqi muhitga kam o’tkazadi. Kiyimni tikishdan oldin shu kiyim kiyiladigan joyda atmosfyera havosining tyempyerato’rasi, shamolning eng katta tyezligi, odamning o’rtacha enyergiya sarfi, odam o’sha haroitda qancha vaqt uzluksiz bo’lishini hisobga olish zarur. Kiyim haddan tashqari kyeng yoki tor bo’lmasligi kyerak, chunki tyerlash jarayoni normal va uzluksiz bo’lishi uchun kiyimdan tashqi havo muntazam o’tib to’rishi kyerak. Kiyim nimaga mo’ljallangandan qat’iy nazar
odamga yarashadigan bo’lishi kyerak. Kiyimning loyinalashda kiyim eng mukammal tyexnologiyada tikilishi, myehnat unumdorligini oshirishni, mahsulot sifatini yaxshilashni hisobga olish lozim. Tikuvchilik sanoatida qabul
qilingan klassifikatsiyaga ko’ra kiyimlar ikki sinfga: maishiy va ishlab chiqarish kiyimlariga bo’linadi.
kiyimlar, ich kiyimlar, bosh kiyimlar, ko’rpa-yostiq buyumlariga bo’linadi. Buyum nimaga mo’ljallanganiga qarab har qaysi kichik klass gruppalarga bo’linadi:
1-rasm
Yengil kiyim - ko’ylaklar, bluzkalar, erkaklar ko’ylagi, yubka, fartuk va hokazo. Ich kiyim-pijamalar, ishtonlar, cho’milish kostyumlari va hokazo. Bosh kiyim-furajka, shapka, shlyapa va hakazo. Ko’rpa-yostiq buyumlari - ko’rpajilti, ko’rpa va hakazolar kiradi. Jins va yosh alomatlariga binoan guruhlari kichik guruhlarga -erkaklar, ayollar va bolalar kiyimiga ajratiladi. Bolalar kiyimi o’z navbatida maktab yoshidagi bolalar, maktabgacha yoshdagi bolalar, yasli yoshidagi bolalar, chaqaloqlar kiyimlariga bo’linadi. Maishiy kiyimlar fasllarga qarab bo’linadi va qayerga kiyilishiga qarab kundalik kiyim, uy kiyim, tantanali kiyim va sport kiyimiga ajratiladi. Ishlab chiqarish kiyimlari klassifikatsiyasiga mahsus va rasmiy (forma) kiyimlar kiradi. Mahsus kiyimlar odamni zararli muhitdan muhofaza qiladi va kishining ish qobiliyatini saqlashga yordam byeradi. Bular kurtkalar, kombyenzon va hokazolar. Forma kiyimlari tyemir yo’l ishchilari, harbiy, dyengiz xodimlari va boshqalar kiradi. Ommaviy kiyim tikishda razmyer, rost va to’lalik o’lchamlariga binoan tikiladi. Razmyer - ko’krak aylanasi. Rost-kiyim uzunligi. Kiyim razmyerlari quyidagicha: kattalar uchun - 44,46,48,50..60. o’smir bolalar uchun-44,46. Kattalar uchun-38,40,42. Kichik maktab yoshidagi bolalar uchun-32,34,36, maktabgacha yoshdagi bolalar uchun-26,30. Yasli yoshdagi bolalar uchun-24,26. Barcha razmyerlar uchun ko’krak aylanasi yarmi olinadi. Erkaklar ko’ylagining razmyerlari ko’krak aylanasining o’lchami namda bo’yin aylanasining o’lchami bilan aniqlanadi. Maishiy kiyimlar kattalar uchun to’lalik guruhlariga ajaratiladi: erkaklar uchun byel aylanasiga ko’ra, ayollar uchun buksa aylanasiga ko’ra 1, 2, 3 to’lalikda olinadi. Shimning old bo’lagi astar qo’yiladigan bo’lsa, astarning uchi mahsus mashinada yo’rmalanadi, bukib tikiladi. Chok joylashgan co’ntak chetlariga uka qo’yiladi. Agar cho’ntak qirqma bo’lsa, uka o’rniga cho’ntak xalta qo’yib tikiladi. Cho’ntak qopqog’iga to’rgan shakl byerish uchun unga yelimli qotirma qo’yiladi. chokda joylashgan yon cho’ntak uchini mahsus mashina yordamida puxtalanadi. Shimning yuqori chetiga mahsus tasma qo’yib 5,5-6 sm kyenglikdagi astar bilan qotirma qo’yib tikiladi. Ayollar va qiz bolalar ko’ylaklarining tashqi ko’rinishi, razmyeri va tikilishiga qo’yiladigan talablar qo’yidagicha bajariladi. choklarning ochiq qirqimlari mahsus mashinada yo’rmalanadi. Tikiladigan buyumning dyetallari mahsus mashinada 0,7-0,8 sm kyenglikda chok bilan tikib bir yo’li yo’rmalanadi. Yoqani yoqa o’miziga o’tkazishda bortni ag’darma chok bilan tikayotganda bir yo’la yoqa nam o’tkaziladi, ustki yoqani ort yoqa o’miziga bostirib tikiladi, yoqa ustki yoqani 1 sm uzunroq, (yoqa ko’tarma qirqma tomondan) chiqarib bichilganda, ostki yoqa bilan ustki yoqa birga yoqa o’miziga o’tkaziladi, kyeyin ustki yoqani ichkari tomon bukib, bostirib tikiladi. Ko’ylak ko’krak qismini yubkaga qo’sh baxya bilan yoqa bitta baxya qator yuritib, uka qo’yib ulanadi. Ommaviy tikish uchun qabul qilingan har bir yangi modyel uchun modyel namunasi, andoza etaloni, tyexnik tavsifi, andozalar va tayyor kiyim o’lchovlar jadvali tayyorlab byeriladi. Andoza etalonlari modyel namunasini tikishga, kiyim, dyetallarini chizmasini tayyorlashga ishlatiladi. Modyelning tyexnik tavsifida kiyimning tashqi ko’rinishi, tavsiya etiladigan razmyeri, rosti va to’laligi, dyetallarining klassifikatsiyasi avra, astar va hakazolar ko’rsatiladi. O’lchash jadvalida andoza va tayyor buyumning o’lchanadigan joylari, shu o’lchamlar qiymati ishlov haqi va tayyor buyumning o’lchanadigan joylari, shu o’lchamlar qiymati ishlov haqi va tayyor buyumning o’lchamlaridagi yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan og’ishlar ko’rsatiladi. Tyexnik hartlar kiyimlarni tikishdagi chok haqining kyengligi, solqi miqdorini, baxya yirikligini o’z ichiga oladi. Kiyim tikishda 4 ta standart katyegoriyalari mavjud edi: Davlat standarti, tarmoq standarti, ryespublika standarti, kiyim standarti. Kiyim tikish jarayoni 3 bosqichdan iborat: kiyim modyelini, konstruktsiyasini yaratish va andoza tayyorlash: gazlamalarni bichishga tayyorlash va bichish: buyumni tikish. Tyexnik xujjatlar har bir modyel uchun tavsiya etilgan matyerial, kiyim razmyeri, rosti, to’laligi, tikish tyexnologiyasi, andozalarni qay usulda joylashtirishi, kiyimlarni o’rash va joylash usullari ko’rsatilgan bo’ladi. Korxonaning ekspyeryemyental syexida andozalar va tikish tyexnologiyasi tyekshirib ko’riladi. Gazlamalarni qoldiqsiz bichish uchun nar bir to’p gazlama nisoblab chiqiladi. Gazlamalarning artikuliga, rangiga, eniga, fizik va myexanik xossalarini bir xilligiga qarab matyeriallarni ajratiladi. Har bir yangi modyelga mo’ljallangan matyeriallar uchun kiyimga sarflanadigan gazlama normasini aniqlash maqsadida, andozalar ekspyeryemyental yo’l bilan joylashtirib ko’riladi. Bichilgan dyetallarning sifatini tyekshirib, har bir dyetalga tartib nomyerini tikib, agar gazlama yo’l-yo’l yoqa katak bo’lsa, mayda dyetallarni yo’lini katta dyetal yo’liga moslab chiqiladi.
Ust kiyimlarning yoqa va yenglarini tikish va o’tqazish.
Yoqalarning fasoni har - xil bo’ladi Yoqalar shartli ravishda yelkaga yopishib turadigan yoqa, qaytarma yoqa, tik yoqa, “shalka” yoqa, pidjak yoqa va boshqa turlarga bo’linadi.
Yoqa o’mizining o’yigi dekolte deyiladi. Dekolte to’g’ri burchak, uzaytirilgan, dumoloq, oval va hakozo shaklida xilma-xil bo’lishi mumkin. Yoqa o’miz o’yig’ining har qanday shaklini chizish uchun oldin old va ort bo’lak konstruksiyasining yelka qirqimlarini bir-biriga to’g’ri keltiriladi. Ko’krak vitachka yon qirqimiga ko’chirilgan bo’lishi kerak. Old bo’lak o’rta chizig’i bo’ylab dekolte chuqurligi, yelka qirqimi bo’ylab esa dekolte kengligi belgilab olinadi. Yelka qirqimi bo’ylab old bo’lakdan ort bo’lakka o’tgan dekolte chizig’i tekis bo’lishi kerak. Agar old bo’lakda yelka vitochka bo’lsa, u yeng o’mizi tomonga suriladi yoki yangi yoqa o’miz o’yig’ida hosil qilinadi.
Dekoltening hamma chuqurlik va kenglik o’lchamlari fasonga binoan olinadi. Dekolte chiziqlari lekalo yordamida chiziladi. Dekoltening uzil-kesil shakli va katta-kichikligi kiydirib ko’rganda aniqlanadi.
Yoqalarning fasoni juda turli bo’ladi, bo’lardan eng harakterlari tik yoqa, qaytarma yoqa, yassi yoqa va fantazi yoqa.
Quyida eng ko’p tarqalgan yoqa turlarining konstruksiyasini soddalashtirib tuzish metodlari va fantazi yoqani texnik modellash presslari keltirilgan.
qo’yiladi. AV=B k A+1. Ava V nuqtalardan perpendikulyar o’tkaziladi. Bu chiziqlarda yoqaning istalgan kengligi o’lchanadi. AD=VS=3,5÷8 sm
D va S nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. V nuqtadan VS chiziq bo’ylab 1,5 sm o’lchab, S 1 nuqta qo’yiladi. A nuqtadan gorizontal bo’ylab AA 1 =13B n A÷0,5 o’lchab qo’yiladi.
A
va S 1 nuqtalar tekis chiziq bilan birlashtiriladi. AA 1 S 1 chizig’i tik yoqa ko’tarma qirqimining chizig’i.
S
nuqtadan A 1 S 1 chizig’iga perpendikulyar o’tkaziladida, unda yoqaning istalgan kengligini o’lchab, V nuqta qo’yiladi. D va V 1 nuqtalar tekis chiziq bilan birlashtiriladi. Yoqaning old tomon kengligi V 1 S 1 va yoqa uchlarining A 1 v
To’qilmasi yuqorigacha bo’lgan kiyimlarning ko’tarmali qaytarma yoqasi.
Bunday yoqa o’rtasida ko’tarmasi bor bo’lib, bu ko’tarma yoqa uchi tomon kamayib, yo’q bo’lib ketadi.
Uchi O nuqtada bo’lgan to’g’ri burchak tuziladi. Yoqa ko’tarilishining balandligi –OV3 dan 12 sm gacha bo’ladi. Yoqaning ko’tarilish balandligi 1ka o’rtasidagi ko’tarmaning balandligi VV 1 belgilaydi. Ovning miqdori qancha kam bo’lsa, ko’tarma shunchalik baland bo’ladi. Yoqa ko’tarmasining balandligi VV 1
o’rta hisobda 2 dan 3,5 sm gacha bo’ladi. Yoqa qaytarmasining kengligi- V 1 V
2 modelga bog’liq bo’lib, 7 dan 14 smgacha bo’ladi.
Yoqani yoqa o’miziga o’tkazish chizig’ining uzunligi Va yoy bo’ylab aniqlanadi. Buning uchun ort bo’lak yoqa o’miz uzunligi AA 4 va old bo’lak yoqa o’miz uzunlgi A 6 A 7 sm li lentaning qirrasini qo’yib o’lchanadi. V nuqtadan AA 4 ÷
A 6 A 7 ga teng radius bilan gorizontalga bo’lgi qo’yib, A nuqta hosil qilinadi.
V va A nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. Bu chiziq o’rtasida 1 dan 3 sm ga teng egiklik 1-2 hosil qilinadi. Bu egiklikning miqdori yoqa o’tqazma chizig’ining shakliga ta’sir qiladi. Egiklik qancha kam bo’lsa, yoqa o’tqazma chizig’i shunchalik to’g’ri bo’lib, yoqa bo’yinga yopishib turadi va, aksincha, egiklik 1-2 ko’proq bo’lsa, yoqa bo’yinga yopishmay qochib turdi va yoqa o’miz uzunligi bo’ylab tekis joylanadi.
Yoqa qaytarmai bilan yoqa uchlarining shakli modelga binoan chiziladi. Yoqa uchining shaklini chizish uchun VA chizig’iga o’tkazilgan AA 1
Yoqa kengligi AA 1 va yoqa uchi A 1 A 2 xoxishiga qarab olinadi va u yoqa uchi hamda qaytarmasi puktir chiziq bilan ko’rsatiladi. Apash yoqa
Ayollar kiyimining ko’pchiligida ko’ylaklarda, bluzkalarda, kostyumlarda va boshqalarda apash tipidagi yoqa ko’p uchraydi.
Yoqa old bo’lak konstruksiya asosining chizmasida A 7 nuqtasidan boshlab tuziladi. Yoqa o’miz o’yig’ining chuqurligi A 7 G ’ 6 modelga binoan belgilanadi. Tipavoy yechimda A 7 G
6 =14 sm bo’ladi. Lekin bu miqdor 14 sm dan ortiq bo’lshii ham mumkin.
G ’ 6 nuqta va yoqa o’mizining yuqori nuqtasi A 6 to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladida, bu chiziq old bo’lak yoqa o’miz uzunligi AA 4 ga teng bo’lgan A 6 A ’ 6 miqdorda uzaytiriladi. A 6 G ’ 6 chizig’i yoqani bukush chizig’i A 6 A
6 chizig’iga perpendikulyar chiziq o’tkazib unga A 6 2=7 sm o’lchab qo’yiladi. Yoqa uchlarini va tipavoy shakldagi qaytarma chizig’ini tuzish uchun A 7
7 3=5 sm o’lchab qo’yiladi. 3 va 1 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. Bu chiziq davomida 1-2=0,8 sm o’lchab qo’yiladi. Hamda 2 va A ’ 6
yoqaning 3-1 chizig’idagi o’rtasi bo’ladi.
3-1 chiziqdagi 3 nuqtadan 3-4=1,5 sm bo’lak o’lchab qo’yiladi. Yoqa qaytarmasining 1-4 chiziq markazidagi egiklik 0,5 sm bo’ladi.
Yoqa qaytarma chizig’i tekis egri chiziq bilan chiziladi. A 7 3 gorizontalni ikkiga bo’lib, nuqta 5 hosil qilinadi. 4,5 va G ’ 6 nuqtalarni birlashtirib, yoqa uchi bilan bort chizig’ining shakli chizib olinadi.
Apash yoqa konstruksiyasini tuzishda A 7 G ’ 6 , A
7 5, A
7 3, A
’ 6 1 bo’laklarning katta kichikligi o’zgarib turishi va modelga binoan istalgancha olinishini yodda to’tish kerak. Fasonga binoan yoqa o’miz o’yig’i kattalashtirilgan sayin A 7 nuqtaning holatini vertikal bo’ylab suriladi. Ustki apash yoqa G ’ 6
6 A ’ 6 2 4 5 G
’ 6 kontur bo’ylab, ostki yoqa 5 A 7 A ’ 6 A ’ 6 2 4 5 kontur bo’ylab bichiladi. G ! 6A
5 7 joyi old bo’lak bilan birga yaxlit bichiladi. Ustki yoqa ostki yoqa konturidan yoqa qaytarmasi, yoqa uchi va bort bo’ylab 0,3 sm ortikroq bo’lishi kerak.
Bunday tipdagi yoqalar erkaklar komtyumiga o’xshash ayollar kostyumida ham, shuningdek ko’ylaklarda va bluzkalarda ham keng tarqalgan.
Pidjak tipidagi yoqalarning konstruktiv jihatdan tuzilishi biroz murakkabroq bo’ladi.
Yoqa chizmasi old bo’lak konstruksiyasi asosida tuziladi. Oldin bortning qaytariladigan chizig’i belgilab olinadi. Buning uchun bort kengligi va yuqori petlya o’rni aniqlanadi. Bortning qaytarma chizig’ining boshlanishi L nuqta yuqori petlyadan 1,5-2 sm balanda bo’ladi.
Yoqa o’mizining yuqori nuqtasi A 6 dan yelka qirqimining davomida yoqa qaytarmasining kengligi A 6 V o’lchanadi: A 6 V = 2÷3 sm. VV 1 = AA
4 bo’lak o’lchab qo’yiladi, bunda AA 4 ort bo’lak yoqa o’mizi bo’lib, u L va V nuqtalarni to’g’ri chiziq bilan birlashtirib, davomiga ni ort bo’lak chizmasiga santimetrli lentani qirrasi bilan qo’yib AA 4 chiziq bo’ylab o’lchanadi. LV chizig’ining old bo’lak yoqa o’miz chizig’i bilan kesishgan joyi F harfi qo’yib belgilanadi.
F nuqtadagn FV 1 radiusli yoy o’tkaziladi. Bu yoyda yoqa qaytarmasining kengligiga ta’sir etuvchi V 1 V 2 bo’lagining katta-kichikligi gavdaning qomat- rasoliga bog’liq bo’ladi. Masalan, to’pa –to’g’ri kekkaygan gavda uchun u 5 sm, normal tipovoy gavda uchun 6 sm, bukchaygan gavda uchun 7 sm bo’ladi.
V va V
2 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. V 2 nuqtadan shu to’g’ri chiziqka perpendikulyar o’tkazib, unda yoqaning ko’tarma kengligi V ! 2 V 3 = 2÷3 sm va qaytarma kengligi V ! 2 V 2 o’lchab qo’yiladi. Yoqa qaytarmasining kengligi fasonga binoan belgilanadi. Keyin yoqa qaytarmasining chizig’i V 4 V 5 yoqa uchlari burchagining chizig’i
V 4 V 5 A 1 7 va adip qaytarmasining chizig’i A ! 7 V ! 5 L modelga binoan chizib olinadi. A ! 7
nuqtaning holati ham ixtiyoriy belgilanadi. Yoqa o’mizining o’yilishi A 7 A
7 fasonga bog’liq bo’ladi. Yassi yoqalar va fantazii yoqalar.
Yassi (ko’tarmasi yo’q) yoqalar bo’yinga emas, yelkaga yopishib turadi. Bu yoqalarning yoqa o’miziga o’tkaziladigan chizig’i yoqa o’miz o’yig’ining chizig’iga mos keladi. Va uch xil tipdagi yassi yoqalar ko’rsatilgan : a) motroska tipidagi yoqa, b) o’zbekcha ko’ylakdagi shol yoqa, v) bo’yinga salgina yopishib turadigan uzun yassi yoqa.
Har qanday shakldagi yassi yoqa konstruksiyasini hosil qilish uchun ort bo’lak bilan oldindan ko’krak vitachkasi ko’chirilgan old bo’lak andazalarini yelka qirqimlar bo’ylab birlashtiriladi.
Yoqa fasoniga binoan yoqa o’miz o’yig’ining chizig’i belgilanadi. Motroscha yoqa qaytarmasining chizig’i uzluksiz chiziq bilan ko’rsatilgan. Yoqaning ort tomonidagi kengligi, yelka qirqimlar bo’ylab kengligi istalgancha ixtiyoriy belgilanadi.
Shol yoqalarda va uzaytirilgan yoqalarda kichkinagina ko’tarma qilish mumkin. Bunda yoqaning tashqi ko’rinishi yaxshiroq bo’ladi. Masalan, o’zbekcha ko’ylakka shol yoqa qilish uchun old va ort bo’lak koketkalarining detallarini bir-biriga to’g’rilab, old va ort bo’laklar yoqa o’mizlarining yuqori nuqtasini ustma-ust keltirishigina kifoya bo’ladi. Ort bo’lak yelka qirqimi old bo’lak yelka qirqimidan yeng o’miz qirqimi bo’ylab 2÷4 sm o’tib turishi kerak.
Yoqa o’miz o’yig’idan boshlab, ort bo’lak o’rta chizig’i bo’ylab yoqaning istalgan kengligiga kichkina ko’tarma balandligi uchun ya’na 1,5 sm qo’shib o’lchab qo’yiladi. Agar yoqani bo’yniga ko’proq yopishib turadigan qilmoqchi bo’lsa, bunda yoqaning ko’tarma qirqimi bir oz to’g’riroq qilinadi. Buning uchun yoqani bo’laklarga kesib, ularni soat millariga qarshi yo’nalishda burib, yoqaning asosiy bo’lagi ustiga 2-bo’lagi 1-bo’lagi ustiga, 3-bo’lagi 2-bo’lak ustiga va hakozo o’tadigan qilib suriladi. Yoqa bo’laklarning qanchaga surilishi yoqa yaxshi turadigan bo’lguncha ixtiyoriy davom etadi..Yoqa konstruksiyasi bunday hal etilganda yoqa ko’tarmasi kengayadi, shuning uchun yoqa qaytarma chizig’i aniqlanishikerak bo’ladi.Hosil qilingan yoqa shaklini maketlik xom surp gazlama parchasida tekshirib ko’rilsa yomon bo’lmaydi.
Shunday yo’l bilan olinishi mumkin bo’lgan o’zbekcha ko’ylak yoqa shaklining variantlari turli chiziqlar bilan berilgan.
Uchli yoqa ham shunday yo’l bilan hosil qilingan. Fantazii yoqa yassi yoqa chizmasining asosida hosil qilinadi. Buning uchun fasonga binoan yoqa o’miz o’yig’i o’zgartiriladi-da yoqani yoqa o’miziga o’tkazish chizig’i hosil qilinadi. Yoqa qaytarmasi chizg’ning shakli modelga binoan chiziladi.
Yoqani o’mizga har xil usulda tikish mumkin. Quyidagi usul eng ko’p qo’llashadi, yoqa o’mizidan pastga,oldingi o’rta chiziq bo’yicha gazlama 0,5g’1 sm chuqurlikda kertiladi; bort osti (ilgak haqini ko’rsatib turgan chiziq bo’yicha) kiyimning o’ng tomonga qayirib qo’yiladi, so’ngra bort ostining bukilgan joyi (taxi)dan oldingi o’rta chiziqqacha mashinada tikib chiqiladi, bort osti teskarisiga qayirib qo’yiladi. Bortning cheti sirma qaviq solib tikiladi, so’ngra yoqaning bir kavati o’mizga ko’klab chiqiladi, keyin bir tomondagi kertikkacha mashinada tikiladi; yoqa osti qatlamining qirqilgan cheti ostiga 0,5-1 sm qayriladi (bukiladi) va o’mizdagi baxya iplaridan ilib olib, ko’rinmaydigan qaviq soldirib tikiladi.
Yoqani qiya adip solib tikish usuli quyidagicha; yoqaning o’rta chizig’i o’mizning o’rta chizig’iga to’g’ri keltirilgan, yoqa o’miziga ko’k solib tikiladi; bunda yoqaning uchlari tikish chizig’i bo’yicha kiyimning oldingi o’rta chizig’iga to’g’ri kelib turishi, bort osti ilgak chizig’i bo’yicha teskarisiga qayrilishi (buqilishi) lozim. Shundan keyin tayyor qiya adip o’mizga tepchib qo’yiladi, uning uzunligi aylanasi uzunligiga teng bo’lishi lozim. So’ngra yoqa o’mizi va adip juftlashtirilib, ustidan mashinada baxyalab tikiladi, tepchib qo’yilgan ip sugurib tashlanadi, adip va bort osti kiyimning teskarisiga qayirib bukiladi va baxya chizig’i bo’yicha hamda adip chetidan sirmalab tikiladi. Adip ko’rinmaydigan qaviq solib tiqilishi lozim.
|
