A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

Nazorat savollari: 
1. Gotika memorchiligi. 
2. Badiiy loyihalash. 
3. Buyum va mahsulotlarga kompozitsiya berish jarayoni. 
25-MAVZU. TAYYORLANGAN BUYUM VA 
MAHSULOTLARGA QO‘YILADIGAN ERGONOMIK 
TALABLAR. 
Tayanch so’zlar: texnika, erganomika, erganomik maketlar, 
ishlab chiqarish, sanitar-gigiyenik. 
25.1. Texnikaviy ergonomik loyihalash asoslari. Turmush 
ehtiyojlariga mo'ljallangan buyumlar hamda insonning fizik, 
ruhiy, fiziologik imkoniyatlarini kompleks hisobga olish 
Ergonomika. Biz buyumlar olami bilan munosabatimiz tashqi 
formaning estetik go`zalliklari bilan zavqlanishdan iborat bo`lib 
qolmaydi, buyumlarning amaliy vazifasi, ular bilan munosabatda 
bo`lish o`ziga xos mushoxidani talab qiladi. Bu xol ayniqsa ishlab 
chiqarishga xos bo`lib, u erda ishning muvaffaqiyati ko`p jixatdan 
mashinaning odam imkoniyatlariga va uning xususiyatlariga qanchalik 
moslashganiga bog`liq bo`ladi. Optimal ish sharoitini ta`minlash, 
mashina yoki asbob bilan muomala qilishda ko`proq qulaylik yaratish 
uchun olimlar – matematiklar, biologlar, vrachlar jalb etildi. Ular 

---

206 
odamning mehnat foaliyati tadqiq qilish, uning hali namoyon 
bo`lmagan psixofizik resurslari va imkoniyatlari bilan shug`ullana 
boshladilar. 50 yillarda ergonnomika degan yangi fanning qiyofasi 
namoyon bo`la boshladi. Uning asosiy mazmuni odamning 
funktsional imkoniyatlarini o`rganish, ularga mos keladigan mehnat 
qurollari va ish muxitini yaratishdan iborat bo`lib qoladi. Ergonomika 
ko`p qirralidir: u avvalo turli vaziyatdagi ish sharoitini o`rganadigan 
injenerlik psixologiyasini o`rganadi, bu xol yuksak mas`uliyat va 
asabiy zshriqishni talab qiladigan sistemalarni, masalan, uchishni 
boshqarish dispetcherlik punktlarini ishlab chiqishda ayniqsa 
muhimdir. Ergonomikaning boshqa bir tarkibiy qismi antropometriya 
– odam gavdasini o`lchash sistemasidir. U allaqachon loyihalash 
uchun zarur bo`lib qoldi.