A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

Suyultiruvchilar. РKБ-1 suyultirgichi (TU-6-10-1326-73) 50% 
ksilol va 50% butanoldan iboratdir. U melamin-mochevina va fenol-
formaldegidli issiqlayin qotadigan lok va emallarni suyultirishda 
qo’llaniladi. РKB-2 suyultirgichi (TU-6-10-1037-75) tarkibida 
(massasiga nisbatan % hisobida) ksilol-5, butanol-95 bor. 
Qovushoqligi VZ-4 viskozimetri bo’yicha 11 s, zichligi 0,816 g/sm
3
; 
o’z-o’zidan alangalanish temperaturasi 346°С. U asosan kislotali 
muhitda qotadigan karbamid- formaldegid loklarinipg qovushoqligini 
ish holatiga keltirish uchun qo’shiladi. «M» suyultirgichi (TU-13-293-
75) etanol, etilatsetat, butilatsetat va butanoldan tashkil topgan 
eritmadir. Zichligi 0,83 g/ sm
3
. U asosan HЦ -221, HЦ -222 va HЦ 
224 markali nitrosellyuloza loklarini suyultirishda qo’llaniladi. 

---

155 
3-rasm. Suyultiruvchilar. 
 
Plastifikatorlar. Parda qatlamini qotiruvchi sistemalar 
Lok-bo’yoq materiallar tarkibiga plastifikatorlar qo’shilganda, 
ular asosida olinadigan parda qatlamlarning elastikligi va past 
temperatura ta’siriga chidamliligi oshadi, lekin qattiqligi va 
cho’zuvchi kuchga bo’lgan mustahkamligi pasayadi. Plastifikatorlar 
ko’proq nitrotsellyulozali lok-bo’yoq materiallar tarkibiga qo’shiladi. 
Plastifikatorlar o’rnida qaynash temperaturasi 200°S va undan yuqori 
bo’lgan suyuqliklar (efirlar, moylar va hokazo)ni ishlatish mumkin. 
Zamonaviy nuqtai nazar bilan qaraganda polyarmas polimer va 
plastifikator 
uchun 
plastifikatsiyaning mohiyati qo’yidagidan 
iboratdir. Polimerlar harakatlanuvchi zvenolarga ega bo’lgan kop 
zanjirli 
makromolekulalardan 
iboratdir, 
ammo 
plastifikatsiya 
qilinmagap polimerda u yoki bu makromolekulaning formasini 
o’zgartirish ko’p energiya sarf bo’lishini taqozo etadi, chunki u gigant 
molekulalar konfiguratsiyasini ozgartirish zarurligi bilan doimo 
bog’liq bo’ladi.

---

156