A. S. Yuldashev, M. U. Tojiboyev
Quyidagi jadvalni to’ldiring
Download 0.9 Mb. Pdf ko'rish
|
2botanikresursshunoslikpdf
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nazariy qism
Quyidagi jadvalni to’ldiring
№ Turning nomi Oilasi Hayotiy shakli Tarqalish mintaqasi Uchrash darajasi 1 2 3 4 5 11-mashg’ulot: Tola beruvchi madaniy va yovvoyi xolda o’suvchi o’simliklar bilan tanishish Mashg’ulotning maqsadi: O’zbekiston florasida tarqalgan yovvoyi xolda tarqalgan va madaniylashtirilgan tola beruvchi o’simliklar bilan tanishish va ularning tavsifi, tarqalishi, ahamiyati, ekologiyasi va zahiralari haqida ma’lumotlarga ega bo’lish
Ko’plab o’simliklar o’zining u yoki bu qismlarida turlicha miqdorda tolalar uchraydi. Haqiqiy tolali o’simliklar tarkibida turli mahsulotlar ishlab chiqarishda ishlatiladigan muayyan miqdorda mustaxkam tola tutadi. 42 Tolali o’simliklarning texnik sifati o’simlikning ichki tuzilishiga bog’liq va bu mexanik to’qimalarda joylashgan uzun yo’g’on devorli tola hujayralarining mavjudligi bilan belgilanadi. O’simlik mexanik to’qimalari majmuasi yoki “o’simlik sinchi” lub tolalari, libriform, kollenxima, tosh va tayanch hujayralardan tuzilgan. O’simliklardan tolali sifatida foydalanishda lub tolalari va bargli daraxtsimon o’simliklar yog’ochligidagi libriform juda muxim. Lub tolalari va libriformdan tashqari ayrim o’simliklarning tuklari ham ishlatiladi. Tola olishda o’simliklarning turli qismlaridan foydalaniladi. Bunda ildizlari, yog’ochlik qismi, lub tolalari, daraxtsimon o’simliklar novdasi va shox-shabbasi, o’tsimonlarning poyasi ham tabiiy xolda ishlatiladi. Barg (zubturum)dan ham tola olinadi. Faqat gullari tola saqlamaydi. Xatto mevalar (kokos, baobab) tarkibida ham tolalar mavjud. O’simlik urug’laridagi tola va tuklar (g’o’za) juda muxim va amaliy ahamiyatga ega. Uning uzunligi 20 mm dan 45 mm gacha bo’lgan prozenximatik hijayra hisoblanadi. Aynan ulardan yengil sanoatda keng foydalaniladi. Tolali o’simliklar o’simliklar qoplamida juda keng tarqalgan. Bunday o’simliklar suvo’tlari, lishayniklar, yo’sinlar, qirqquloqsimonlar, qarag’aytoifalar va albatta yuksak gulli o’simliklar tarkibida ko’plab topiladi. Eng yaxshi tolali o’simliklar gulli o’simliklarning magnoliyasimonlar sinfi vakillari orasida ko’p uchraydi va ulardan to’qimachilik va tikuvchilikda keng miqyosda foydalaniladi. Lolasimonlardan narsalar to’qishda va qog’oz ishlab chiqarishda foydalaniladi. Tolali o’simliklar ulardan foydalanish xarakteriga ko’ra, quyiagi guruxlarga bo’linadi: 1. Ip yigiriladigan yoki to’qimachilik o’simliklari (прядильные или текстильные) – g’o’za, zig’ir, rami, nasha, kanop, g’o’zag’ar, kendir (lub tolalari, urug’idagi tuk va tolalar) 2. To’qiladigan o’simliklar (плетаночные) – o’simliklarning poyasi, yog’ochligi, bargi va ildizidan shlyapalar, savatlar, pardasimon to’siqlar tayyorlanadi. 3. Dag’al qilli o’simliklar (щеточные) – tolalarga boy bo’lgan birlamchi po’stloqlaridan tozalangan ildizi va poyasidan foydalanib chyotkalar tayyorlanadi. 4. Bog’lamli o’simliklar (подвязочные) – palma bargining tolali qavati, jo’ka, tol, qo’g’a poyasining lub tolalari. 5. Tikiladigan va narsa o’raladigan o’simliklar (набивочные и упаковочный) – meva ichidagi vata, urug’dagi ipaksimon toladan, uzun ingichka barglar va barg tolalaridan foydalaniladi. 6. Sellyuloza-qog’ozli o’simliklar – mexanik yoki kimyoviy yo’l bilan qog’oz yoki sellyuloza hosil qilinadi.
Download 0.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling