A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

B osh q a ru v to k i g e n e r a to r i b o s h q a r u v t i z i m i ,
t a s h q i va ic h k i y o r i t i s h t i z i m i z a n j i r l a r i n i t a ’m i n l a s h g a va 
a k k u m u l a t o r b a t a r e y a l a r i n i q u v v a t l a s h ( z a r y a d k a q i l i s h )
u c h u n is h l a t il a d i.
8 .5 . CVzgaruvchan tokli elektrovozlarning 
tuzilish xu susiyatlari
O ' z g a r u v c h a n t o k li e l e k t r o v o z l a r k o n t a k t t a r m o g ' i d a n
s a n o a t c h a s to t a s i 50 H z va n o m i n a l k u c h l a n i s h i 2 5 0 0 0 V 
b o 'l g a n b ir fazali t o k o la d i. B u n d a y e l e k t r o v o z n i n g e l e k t r
a s b o b - u s k u n a l a r i o ' z g a r m a s t o k l i e l e k t r o v o z d a n , a s o s a n ,
p a s a y tiru v c h i t r a n s f o r m a t o r va to k t o 'g 'r il a g i c h u sk u n a s i b o 'l i -
shi b ilan fa rq la n a d i.
T r a n s f o r m a t o r l a r m o y l i - h a v o l i t e z k o r s o v i t g i c h b i l a n
ji h o z l a n a d i . T o k t o 'g 'r il a g i c h ( в ы п р я м и т е л ь ) sifatida kre m n iy li 
y a r i m o 't k a z g i c h va k r e m n i y l i k u c h v e n til- tir is to r la r i q o 'l l a -
niladi.
T o k t o 'g 'r i l a g i c h o r q a li t o ' g ' r i l a n g a n t o k a s lid a o ' z g a r m a s
to k b o ' l m a y , v a q t b o ' y i c h a p u l s a t s i y a l a n i b d v i g a t e l l a r d a t o ' g ' ­
r i l a n g a n t o k n i h a m t e b r a t a d i .
B u n d a y o 'z g a r i s h t o r t u v c h i
d v i g a t e l l a r ish ig a sa lb iy t a ' s i r k o 'r s a t a d i va s h u n i n g u c h u n
u l a r n i n g z a n jir ig a q o ' s h i m c h a t e k i s l o v c h i r e a k t o r l a r q o 'y i l a d i .
10 11
□□
a
8.7-rasm . O 'z g a r u v c h a n tokli ele k tro v o z k u zovida asosiy ji h o z la r n in g
joy lash u v i: / —b o s h q a r u v pu lti; 2 —m as h in ist kabinasi; J —to k q abul 
qilgich; 
4—b o s h q a r u v a p p a ra tla r i; 5 va 7—to k k u c h la r in i tekislovch i 
jih o z la r ; 6—b o s q i c h la r n i o 'z g a r t ir is h tr a n s f o r m a t o r i;
sov u q ish 
tizim i bloki; 9—ta q s im la s h s h c h iti; 
/ 9 —m o t o r - k o m p r e s s o r ;
/ / —b o 'l i m l a r a r o ula nish
1 4 4

---

O 'z g a r u v c h a n tokli e le k tro v o z la rd a to rtu v c h i e le k tr d viga­
t e l l a r o ' z a r o p a r a l l e l u l a n g a n b o ' l i b , t e z l i k k u c h l a n i s h n i
t r a n s f o r m a t o r orqali o 'z g a rtirish y o 'li bilan b o sh q arilad i. S hu 
sababli h a m o 'z g a r u v c h a n tokli e le k tro v o z la rn in g to rtish sifatlari 
b i r m u n c h a yaxshi va e le k tr tizim i q is m a n s o d d a la sh g a n b o 'la d i.
A s b o b - u s k u n a la r n i n g o 'z g a r u v c h a n tokli e le k tr o v o z k u z o ­
v id a jo y la s h u v i 8 . 7 - r a s m d a k o 'r sa tilg a n .
O ' z g a r u v c h a n v a o ' z g a r m a s t o k l i k o n t a k t t a r m o q l a r i
b o 'l g a n j o y l a r d a t u t a s h i s h s t a n s iy a la r id a g i k o n t a k t t a r m o q -
la rin in g a lo h i d a b o 'l i m la r i o 'z g a r t i r g i c h l a r b ila n jih o z la n a d i.