A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

T a y a n c h li-o ^ li o sm alard a t o r t i s h d v i g a t e l i n i n g t a y a n c h i
b ir t o m o n d a n g i l d i r a k ju ftlari o 'q i g a ikki m o t o r l i- o 'q l i p o d -
s h i p n i k l a r y o r d a m i d a , ik k in c h i t o m o n d a n esa, a r a v a c h a ra - 
m a s in in g k o 'n d a l a n g to 's in ig a p r u jin a la r orq a li osib q o 'y ila d i. 
T o r tis h k u c h la r i tishli g 'il d i r a k l a r orq a li u za tiladi.
K o n s tr u k s io n tezligi 130 k m / s o a t d a n y u q o ri b o 'l g a n l o k o ­
m o tiv la r d a to rtish dvigatellari ra m a li o s m a l a r bilan a r a v a c h a
ra m a s ig a y u m s h a t u v c h i p r u j i n a l a r y o r d a m i d a m a h k a m l a n a d i .
B u n d a y o ' r n a t i s h d i n a m i k k u c h l a r t a ’s irin i k a m a y t i r i s h va 
t o rtis h d v ig a te lla rin i n a z o r a t qilish n i y en g illa sh tirish i m k o n in i 
b e ra d i. S h u q a t o r d a , ra m a li o s is h d a to rtis h k u c h la r in i dvigatel 
o ' q i d a n g 'i l d i r a k ju f tla r ig a u z a tis h m u r a k k a b l a s h a d i , c h u n k i
g 'ild ir a k ju ftla ri a r a v a c h a ra m a s ig a n is b a ta n h a r a k a t v a q tid a
su rilib tu ra d i.
8 .4 . 0 ‘zgarm as tokli elektrovozlarning 
elek tr uskunalari
0 ‘z g a r m a s tokli e l e k tr o v o z la r d a to r tu v c h i e le k tr dvigatellari 
sifatida, a s o s a n , k e t m a - k e t q o 'z g 'a l u v c h i d v ig atellar q o 'lla n a d i.
U l a r n in g k u c h la n is h o 'z g a r is h la r ig a t a ’sirc h a n lig i k a m b o 'lib ,
d v ig a te lla rn in g parallel u la n is h id a y u k la n is h n in g b ir tek is ta q -
s im la n is h in i t a ’m in la y d i. T o r tis h e le k tr dvigatellari 1500 V n o ­
m in a l k u c h la n is h g a m o 'lja lla n g a n .
E le k tr o v o z n in g tezligini o 'z g a r tir is h g a to rtis h dvigatellariga 
b e r ila d ig a n k u c h la n is h n i o 'z g a r tir is h yoki y a k o r va q o 'z g 'a -
tu v c h i t o k l a r m u n o s a b a t i n i o 'z g a rtiris h bilan erishiladi.
E le k tr d v ig a te lla rin in g u lan ish i u la rn i k e t m a - k e t , k e t m a -
k e t-p a r a lle l va parallel u lab o 'z g a r tir ila d i ( 8 . 6 - r a s m ) . A g a r k o n ­
ta k t t a r m o q l a r id a k u c h la n is h 3000 V b o 'I sa , u s h b u k o 'r s a -
142

---

tilgan u la n is h la r d a olti o 'q li e le k tr o v o z d v ig a te lla rin in g q is q ic h - 
la rid a (z a jim la r id a ) te g is h lic h a 500, 1000 va 1500 V k u c h la n is h
ta 'm in la n a d i.
E le k tro v o z n i b o s h q a r u v c h i asosiy a p p a r a t h a r b ir m a s h i ­
nist x o n a sid a o 'r n a t il g a n kontrollyor (rostlagic h) b o 'lib , u n in g