A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

T e m ir y o ila r d a q o lla n ila d ig a n a so siy signal ranglari qizil, 
sariq va yashil ra n g lard a n iborat. Bir xil q u v v a td a n u r l a n i s h d a
e n g olis m a s o f a d a n k o 'r in is h i va y a n g lish k o ‘rin is h xavfi k a m
b o l g a n i s a b a b li qizil r a n g ta q iq l o v c h i signal sifa tid a q a b u l 
q ilinga n.
S ariq r a n g xususiyati b o ‘y i c h a q izilga y a q in b o l g a n i , yashil 
r a n g d a n y a x s h iro q k o 'r in g a n i va t u m a n v a q tla r id a b iro z qizarib
k o ‘rin ish i sababli h a r a k a t g a ruxsat b e r u v c h i va te z lik n i k a m a y -
tiris h n i ta la b e tu v c h i signal sifa tid a q a b u l q ilin g a n . Yashil rang 
e sa , b e lg ila n g a n te z lik d a h a r a k a t u c h u n ruxsa t signali. T e m i r -
y o l l a r d a a y t ilg a n la r d a n t a s h q a r i k o ‘k, o q va o y n u r li o q r a n g ­
la r h a m q a b u l q ilin g a n b o i i b , u la r m a n y o v r s v e to fo r la rid a
185

---

ishlatiladi. B u l a r d a n к о 1 к ra n g m a n y o v r h a r a k a tla r in i t a q i q ­
lo v c h i, oq ra n g m a n y o v r h a r a k a tla rig a ruxsat e tu v c h i va oy 
n u rli o q ra n g a so siy sig n al i s h l a m a g a n d a h a r a k a t g a ruxsat 
e tu v c h i ta k l i f signali sifatida q o i l a n i l a d i .
Svetoforlarning tuzilishi. 
T e m i r y o i l a r d a asosiy signal asbobi 
sifatida k u n d u z i va k e c h a s i b ird a y b ir yoki b ir n e c h a xil ra ng 
b ila n n u r b e ru v c h i o p tik a s b o b — s v e to fo r q o i l a n i l a d i .
S v e to fo rla r ikki xil: linzali va pro jek to rli tu rla rg a b o i i n a d i .
L in z a li s v e t o f o r la r lin z a k o m p l e k t l a r i b o i g a n k a lla k b ila n
ta y a n c h l a r g a m a c h ta li, konsolli va k o ‘prikli tu r la r d a o 'r n a tilis h i 
m u m k in . 1 1 .2 -ra s m d a linzali sv e to fo r n in g u m u m i y k o T in ish i 
b erilgan.
P a sta k (k a rlik ) s v e to fo r la r t o ‘g ‘rid a n t o 'g 'r i s v e to f o r n in g
t a y a n c h asosiga o T n a t i l i b ( 1 1 . 3 - r a s m ) , sta n s iy a la r d a , aso sa n , 
m a n y o v r h a r a k a tla ri u c h u n va sh u q a t o r d a p o y e z d signallari 
u c h u n h a m q o i l a n i l a d i .
L inzali s v e to fo r la r ( 1 1 . 4 - r a s m ) h a r b ir ra n g u c h u n a lo - 
h id a lin z a k o m p le k tig a ega, tu z ilish i, o d d iy , ishlashi p u x ta va 
c h i d a m l i b o i a d i . Signal k o 'r in is h in i y axshilash u c h u n sv eto fo r 
kallagi fon s h c h iti ( b a r k a s h ) va s o y a b o n l a r b ila n j i h o z la n a d i.
B u r i l i s h j o y l a r d a y o r u g i i k n i y o ‘ n a l t i r i s h u c h u n s v e t o f o r
linzalariga o g 'd ir u v c h i s h is h a la r q o ‘yiladi. Linzali sv eto fo rla rg a
ta s h q a r id a n k u ch li y o r u g i i k tu s h g a n d a k o T in is h susayishi yoki 
q i s m a n o ‘zgarishi m u m k in .
/1.2-rasm.
L i n z a l i s v e t o f o r l a r
1 8 6

---

P r o je k to r li s v e t o f o r l a r d a ( 1 1 . 5 - r a s m ) t a y a n c h m a c h t a g a
d u m a l o q g a r d is h I i f o n s h c h i t i b o ' l g a n p r o j e k t o r l i s v e t o f o r
kallagi o ‘rn a tilib , b ir kallak lin z a k o m p le k ti o rq a li u c h xil 
r a n g d a signal berila d i. R a n g olish u c h u n kallak ic h id a u c h xil 
rangli n u r filtri o 'r n a tila d i.
P r o j e k t o r l i s v e t o f o r l a r n i s b a t a n a r z o n , e l e k t r q u v v a t i n i
k a m sarflaydi, ta s h q i n u r l a r d a n k o 'r in is h i o 'z g a r m a y d i , a m m o