A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

1 3 .5 . V agonlar oqim ini tashkil etish
P oyezd lar tuzishni rejalash. S ta n s i y a l a r d a o rtilib y o 'n a l i s h -
lar b o ‘y ic h a j o 'n a t i l a d i g a n v a g o n la r vagonlar oqim ini tashkil 
e ta d i. V a g o n la r o q i m in i t o 'g 'r i tash k il etish v a g o n l a r a y l a n m a -
sini te z la s h tiris h , m a n y o v r v o sitalarin i te ja m b ila n ishlatish va 
fo y d a la n ish x a r a ja tla rin i k a m a y tiris h i m k o n in i b c ra d i.
Y u k la n g a n va y u k l a n m a g a n b o ‘sh v a g o n l a r o q im i p o y e z d ­
lar tu z is h rejasi a so sid a ta sh k il etilad i. P oyezd lar tuzish rejasi 
( п л а н ф о р м и р о в а н и я ) y u k o r t u v c h i va tu s h ir u v c h i h u d u d l a r
o r a s id a v a g o n l a r t a q s im la n is h i a so sid a tu z ila d i. U s h b u v a g o n la r
o q i m i h a q id ag i m a ' l u m o t l a r „ s h a x m a t k a " d e b a ta lu v c h i q a t o r -
lar va u s t u n l a r b o ‘y i c h a r a q a m l a n u v c h i ja d v a l s h a k lid a t o l d i -
rilib ja d v a l d a h a r b ir sta n siy a o rq a li o ‘t a d i g a n v a g o n la r k o ‘r- 
satiladi. Q u y i d a g i j a d v a l d a k o 'r s a t i l g a n i d e k , m a s a l a n , A s t a n -
s i y a d a n В sta n s iy a g a 155 v a g o n , F sta n siy a g a e sa 820 v a g o n , 
В s ta n s iy a d a n A sta n siy a g a 23 0 v a g o n keladi.
A 
В 
D 
E 
F
d
-----------
Д
--------
Д
--------
Д-------- □
13.2-rasm . Y o ‘nalish chizm asi: Л, F — oxirgi (c h c k k a ) stansiyalar;
B, D, E — oraliq stansiyalar
P o y e z d tu z is h rejasi v a g o n la r o q i m i d a n qaysi sta n siy a g a
m a n z i l l a r b o ‘y i c h a q a n d a y t u r d a g i p o y e z d l a r n i h a r b i r
u c h a s t k a , s a r a l a s h , y u k y o k i b o s h q a s t a n s i y a l a r t u z i s h i n i
belgilaydi. S h u n d a y qilib , p o y e z d tu z is h rejasi y e tib b o ris h
m a n z ili yoki s a ra lo v c h i s ta n s iy a n i h a m d a h a r b ir s ta n s iy a n in g
ish h a jm i va x a r a k te rin i belgilaydi. U s h b u rejani t u z i s h d a i m k o n
q a d a r k o 'p r o q v a g o n la r n i t o 'g 'r i y o ‘n alishli m a r s h r u tli p o y e z d ­
larga tirk a b u la rn in g y o ‘ldagi sta n siy a la r d a q a y ta i s h la n m a y k a tta
m a s o fa la rg a yetib b o ris h in i t a 'm i n l a s h g a h a r a k a t qilish k erak 
boMadi. P o y e z d t u z i s h d a oxirgi yoki q a y ta t u z u v c h i stansiyalarga 
y etib b o r a d ig a n v a g o n la r t a n l a b teriladi. B u n d a y tu z is h y u k - 
la rn i t e z r o q y e tk a z ish g a , h a r a k a t t a r k ib la r id a n u n u m l i fo y d a la - 
n is h g a i m k o n b e r ib , ta s h i s h x a r a ja tla r in i h a m k a m a y t i r a d i.
2 5 3

---

B u n d a y t a r t i b d a p o y e z d l a r t u z i s h m a r s h ru t l a s h t i r i s h n i n g
m o h i y a t in i belgilaydi.
M a r sh r u tli p o y e z d la r y u k la rn i o m m a v i y ra v ish d a t o ‘g ‘ridan 
t o bg ‘ri o r tu v c h i s ta n s iy a d a yoki o r tis h jo y l a r i d a ( jo h ia tu v c h i 
m a r s h r u tl a r i ) tu zilish i h a m d a t e x n ik (sa ra la s h va u c h a s tk a )
s ta n s iy a la r d a , u la rg a k e lg a n v a g o n l a r d a n m a n z i l l a r b o ‘y ic h a
q a y ta is h la n m a y yetib b o r a d ig a n la r in i t o ‘p lab tuzilishi m u m k in . 
B u n d a y p o y e z d la r y o ‘ld a , k a m id a b ir te x n ik sta n siy a orq a li 
q a y ta i s h la n m a y o ‘tishi kerak. J o fcnatuvchining m arshruti b iro r 
s ta n s iy a d a fa q at b ir o r t u v c h i t o m o n i d a n y u k l a n g a n va y u k
tu s h ir u v c h i oxirgi sta n siy a g a (yoki tu sh iris h jo y la ri b o 'y i c h a
ta q s im lo v c h i sta n siy a g a ) yetib b o r u v c h i v a g o n la r d a n tuziladi.
A g a r b i r o r t u v c h i t o m o n i d a n a n i q y o ' n a l i s h b o ' y i c h a
o rtilg a n v a g o n la r p o y e z d tark ib ig a yetarli b o 'l m a s a , u h o ld a
u s h b u y o ‘n a l i s h b o ly i c h a y u k l a n g a n b i r n e c h a y o k i b i r
s ta n s iy a d a h a r xil o r t u v c h i l a r t o m o n i d a n y u k la n g a n v a g o n la r ­
d a n p o y e z d t u z i l i b m a r s h r u t b o ‘y la b y u b o r i l a d i .
B u n d a y
p o y e z d l a r n i p o g ‘o n a li m a r sh r u tla r d e b a t a l a d i .
P o g 'o n a l i
m a r s h r u tla r n i tash k il q ilis h n in g o ‘ziga x o s ta sh k iliy to m o n la r i
b o 'l i b , b u n d a o y n in g m a ’lu m b e lg ila n g a n k u n lari b a r c h a o r t u v ­
c h i l a r fa q at b ir y o 'n a li s h b o ‘y i c h a v ag o n y u k la sh la ri lo zim
b o ‘lib, u s h b u o rtilg a n v a g o n la r te z k o r lik bilan k e t m a - k e t yig'ib 
k e lin a d i va m a r s h r u tli p o y e z d ta rk ib ig a ja m l a n a d i .
J o ‘n a tu v c h i va p o g 'o n a li m a r s h r u tl a r a jr a tilg a n d a n keyin 
q o l g a n v a g o n la r o q i m i d a n b o s h q a t u r k u m d a g i p o y e z d la r tu zish
r e j a l a s h t i r i l a d i .
B u n d a y p o y e z d l a r t u r k u m i q u y i d a g i l a r d a n
iborat: o ‘tib ketuvchi ( с к в о з н о й ) — y o ‘l b o 'y la b k a m id a b ir 
te x n ik ( u c h a s tk a yoki sa ra la sh ) sta n s iy a orq a li q a y ta is h la n m a y
o ' t k a z i l a d i g a n p o y e z d ; u ch a stk a — b ir te x n i k s t a n s i y a d a n
( i k k i n c h i s i g a c h a ) k e y in g is ig a c h a q a y t a i s h l a n m a y b o r a d ig a n ;