A. Temur-lotin p65
Download 428.66 Kb. Pdf ko'rish
|
amir temur haqida hikoyalar
XUSHSURAT YIGITCHA
M uh am m ad T ara g 'a y o g 'ir x asta h k k a chahnib, yotib q o lg an p ay td a Amir Q o z ag 'o n uni o 'z h u zu rig a chor- ladi. T em urbek b o 'y cho'zib q o lg an edi. M uh am m ad T a ra g 'a y k o 'p d a n -k o 'p m aslahatlar berib, nasih atlar qihb, un i xon saroyiga jo 'n atd i. T em urbek o'zining o'tkir aql-idroki, odob-axloqi bilan o'z paytida Amir Q ozag'onning nazariga tushdi. Xon zuk- ko bu yigitga alohida m ehr bilan qaray boshladi. Saroyda u O 'ljoy Turkon bilan tanishdi. O 'ljoy T urkonning asl ismi Kamoloy bo'lib, jangovar, irodali qiz edi, doimo navkar- lardek kiyim da yurar, nihoyatda xushsurat bu «yigitcha» T em urbekning hayratini oshirardi. Bir k u n i xon qilichbozlik k o 'rig in i o'tkazd i. Q ilich- b o zlik d a T em u rb ek h a m m ad an u stu n keldi. X on u n i olqishladi. A mmo shu lahzad a haligi x u sh su rat «yigit cha» m ay do n d a pay do bo'ldi. X on a w a lig a qo v o g 'in i uydi, s o 'n g T em u rb ek n in g d o v d irab tu rg a n in i k o 'rib , jilm a y d i-d a, « y ig itch a» g a q arab : — Bu harakatingizni ne deb baholaysiz, ulug'im ? — deb so'radi shirali ohangda. — Saroy p ahlav o nlarin in g x atolarini tu zatm o q bur- chim dir, —^javob qildi u. 40 X on «boshlang» d e g a n d e k ishora berdi. T em urbek «yigitcha»ning k o 'z ig a h ay rat ila boqdi. Yo alhazar, yigit k o 'z in in g sh u n ch alik jilvagar bo'li- shini birinchi ko'rishi! «Yigitcha» Tem urbekning qilichi dastasiga zarba urdi. Sohibqironning qo'li zirillab, qalbi oh urganini o'zi ham sezmay qoldi. Q ihch taraqlagancha yerga — g'isht yo'lak ustig a tushdi. T em urbek to sh qotdi. X on qarsak chaldi: — O farin! «Yigitcha» u n g a ta'zim bajo ayladi-da, y u g u rg an ch a d av rad an chiqib ketd i. Bir k u n i xon k o 'n g h ov istab qoldi. K arnay-surnay- larn ing g 'a t-g 'u tiy u , n o g 'o rala rn in g g u m b u rlag an ovoz- lari b u tu n b o sh h k e n g daran i larzaga keltirdi. «Yigitcha» b ilan T em u rb ek o ld in m a-k etin ot surib b o rishardi. T o 'sa td a n q o y ad ag i k o 'm -k o 'k arch a osti- dan, odam b o 'y i o 't-o 'lan , giyohlar o rasidan ikki kiyik otihb chiqdi. K iyiklardan biri — yirik, oyoqlari uzun, ch o p q ir edi, b irp a sd a k o 'z d a n g 'o y ib bo'ldi. T e m u rb e k ham , «yigitcha» h am ik k in c h i k iy ik k a b a ra v a rig a k a m o n o tish d i. O 'q la r zu v illab u c h d i v a k o 'z o c h ib -y u m g u n c h a k iy ik n in g o rq a o y o g 'ig a qa- daldi. Kiyik oyoqlarini sudrab, k a tta o q to sh p an asig a o'zini o lm oq chi b o 'lg a n d a , «yigitcha» tez y u g u ra y o tg a n oti u s tid a n e n g a sh ib , u n i o 'n g a rig a oldi, k u tilm a g a n d a b o sh id ag i d u b u lg 'a y erg a u ch ib tushdi: b ir o 'ram och q o 'n g 'ir, q o ram tir sochlari y elk asig a tushib, oftob nuri- d a yaltirab k o 'zn i qam ashtirdi. T em u rb ek h a y ra td a n y o q a ushladi: — Siz?.. — M a 'z u r tutgay siz, b e k ja n o b lari, sirim ni o sh k o r qiUshni or bilurm en! — qiz o 'y n o q lab tu rg a n o tn in g jilovini tortdi. 41 T em urbek q arshisidagi yuzlari oy d ek charaq lab tur- g a n d ilb a rg a h am h a y ra t, h a m h a y a jo n b ila n n aza r solarkan: — Jaso ra tin g iz d a n b a g 'o y a t m am n u n m en , — d ey a ta'z im qildi. Shu voq ead an so 'n g T em urbek ham, O 'ljoy Turkon ham bir-birlariga alohida m ehr bilan q aray boshladilar. O 'z davrining h ar ikki jasoratU, chiroyU, to 'g 'riso 'z bu ikki yoshi qalban bir-birlariga yaqinlashdilar. X on qarorgohida o'tkazilgan navbatdagi qilichbozlik ja n g id a T e m u rb e k O 'ljo y T u rk o n d a n y a n a y en g ild i. Q ozag'on qiziqib buning sababini so'raganda, Temurbek: — M en allaq ach o n yengilib b o 'lg an m an , hoqonim ! — deb javob berdi. SUVORIY A m ir T em ur q o 'sh in id a g i h a r b ir am irning, o'nbo- shi, yuzboshiyu n av k arn in g nom ini yaxshi bilardi. O y lik h a q la ri b e rila d ig a n k u n i n a v k a rla rd a n b iri k o 'z ig a x afaro q k o 'rin d i. U C h a g 'o n iy o n b u rg u tla ri- d an biri bo'lib, nayza sanchish, qilich chopishda, dush- m an safini b u zish d a u n g a te n g k elad ig an i y o 'q edi. S ohibqiron navkarlar ru h in in g b a lan d b o 'lish i g'ala- b a garovi, d eb hisoblar, sh u b o is h am h a r b ir ja n g - ch in in g kayfiyatiga yetarli e 'tib o r qaratardi. O 's h a nav- k a rg a h am u parvosiz b o'lm adi: xos xizm atk o rlarid an birini chaqirib: «Yigitning nim ad an xafa b o 'lg an in i bilib kel», — d eb b u y u rd i. Q o 's h in safid a ja n g o v a r ay o llar — q irq q iz la r gu- ruhi ham bo r bo'lib, u lar b o tirlik d a h ar q a n d a y baho- d irlard an qolishm asdi. B ahodirlik u n v o n ig a alpom ish- d ek pahlavon, e n g kuchli, en g m ohir ja n g ch ila r sazovor b o 'lish ard i. Y evropada ularn i ritsarlar d eb atashardi. O rad an bir n ech a k u n o 'tg ach , xos xizm atkor v o q ea tafsilotlarini o'rganib , sh u n d ay x ab ar keltirdi. 42 C h a g 'o n iy o n b u r g u ti q ir q q iz la r d a n b irin i sev ib q o lg a n , am m o o jiza « b ah o d ir» u n v o n ig a e g a ek an . U larning shartlarig a ko 'ra, yigit sh u n d ay u n v o n g a ega b o 'lsa g in a u n g a uylanishi m um k in ekan. A m ir T em u r C h ag 'o n iy o n b u rg u tin i h u zu rig a cha- qirtirdi. — Q izni k o 'p d a n b eri sevasanm i? — so 'rad i hukm - dor. N avkar o 'n g tizzasini y erg a qo'yib, ta'zim qildi. — Biz yoshlikdan bir-birimizga ko'ngil qo'yganmiz. U meni deb C hag'onadan kelib, qirqqizlar safida yuribdi. S o h ib q iro n h a z ra tla ri q iy in b ir ah v o ld a qoldi: b u m uam m oni hal etish d an ko 'ra, e n g k u ch li raqib bilan qilich ch op m oq osonroq. N avkar y ig it b ir k u n albatta «Bahodir» d eg an nom oladi. A mmo qirqqizlar m asalasini q a n d a y y ech ish m um kin? U larn in g safiga q o 'sh ilg a n ojizaning tu rm u sh g a chiqishi m um kin em as. Eng qiyini shu: qizlar sardori jo n b ersa beradiki, u d u m n i b u zish ga y o 'l qo'ym aydi. — P adari bu zruk v o ring borm i? — so 'rad i u. — A lloh rah m at qilsin. O lam d an o 'tg a n la rig a an ch a bo'ldi. — V olidai m u h ta ram a n g -c h i? — U1 zoti m uhtaram am ham chin d u n y o g a qaytgan- lar. Y olg'iz su y an ch ig 'im Siz o'zingiz, amirim. O rad an bir n ech a hafta, oylar o'tdi. N avro'z keldi. S ohibqiron K o nigulda x alq q a osh berdi. Shu y erd a u b ir ta d b ir o'yladi. B ayram ning ertasi k u n i p ahlav onlar k u ra sh i e 'lo n qilindi. K u rash g a d u n y o n in g tu rli bur- c h a k la rid a n alp p a h la v o n la r ta sh rif b u y u rish d i. U lar orasida tu ro n erlari, T u rkiston yo'lbarslari, X itoy lochin- lari, C h ag 'o n iy o n burg u tlari, M o 'g 'u l qirg'iylari, Xuro- son sherlari, Lur viloyati q o 'c h q o rla ri b o r edi. K urash qilichbozlik b ilan boshlanib, u n d a n s o 'n g nayzabozlik, gurzi va q o 'l jangi, tu ro n c h a olishish bilan nihoyasiga y etard i. 43 Yigit sevgilisiga y etish ish u c h u n jo n -jah d i b ilan ku- rashdi. B u n day n av k arlarg a A llo h ning o'zi k uch-quv- v at berad i. U b a rc h a k u ra sh la rd a g 'o lib chiqdi. O d a t b o 'y ic h a d a v ra b a k o v u li: « G 'o lib g a d a 'v o g a r b o r- m i?» — d e y a ah li ja m o a d a n s o 'ra d i. D av ra n a fa sin i ic h ig a y u td i. K u tilm a g a n d a y u zig a te m ir to 'r tu tg a n suvoriy d av rag a otilib kirdi. S ohibqiron ahli ja m o ag a yuzlandi: — Ey, m o 'm in la r! N a v k a rim iz b a r c h a s h a r tla r d a g'oUb chiqdi. D a'v o g arg a ham sh art q o 'y ish g a to 'g 'ri keladi. C h u n k i u y uziga niqob taq ib keldi. Biz u n in g kim hgini bilm aym iz. Ey suvoriy, yen g san g , navkarim ni se n g a x iz m a tk o rlik k a b e ra m a n , m a b o d o y en g ilsa n g , bir um r n avkarim ning xizm atini qilasanm i? Suvoriy «roziman» d e g a n d e k ta'zim qildi. Q ilic h b o z lik d a n a v k a r n in g q ilic h i sin ib , n ay za - bozU k b o sh la n ib k etd i. B irinchi h a m la d a y o q ik k a lasi h a m o td a n q u la sh d i, q o 'l ja n g id a h a m u la r te p p a - te n g k u ra sh ish d i. O U shish esa u zo q davo m etd i. O xiri n a v k a r: «Yo p irim » d e y a h a y q ird i-d a , s u v o riy n in g y elk a sin i y e rg a te k k izib , y u z id a n n iq o b in i oUb d a v ra g a otdi. Davra guvillab ketdi. Suvoriy beqiyos go'zal bir mah- k a edi. Q irqqizlar sardori ach ch iqlan ib o 'rn id a n turib ketayozdi. S ohibqiron u n g a m uloyim n igo h ta sh lag an edi, joyiga o'tirdi. K urashdan oldin Sohibqiron qiz va yigit bilan suhbatlashib, rejasidan ularni ogoh etgandi, ikki yosh b u n d an b eh ad sevinishgan edi. — Ahli jam oa! — d ed i S ohibqiron hazratlari o 'rn id an turib. — Bu ik ki y o sh b ir-b irlarig a k o 'n g il q o 'y g an - laridan xabardorm an. Am m o qizimiz qirqqizlar jam oasi a'zosidur. Lekin m en m u h ab b atn i h ar q a n d a y chegara- lard a n , h a r q a n d a y b o y lik d a n u s tu n d eb o 'y lay m an . Ey, yaxshi inson! Q irqqiz m alikalari sardori, p o y in g d a m u h ab b at b o sh egib turibdi: u n in g iltijosini q abul et! Ey m o'm inlar, Siz nim a deysiz? 44 D avra S o h ib q iro n h az ra tla rin i o lq ishlad i. S h u n d ay qilib, ikki y o sh m u ro d -m aq sa d larig a y e tish g a n ekan. Amir T em ur u la rg a C h a g 'o n a q o 'rg 'o n in i h ad y a etg an ekan. H ozir b u y o d g o rlik n in g qoldiqlari m avjud. Sur- x o n d aiy o vilo y atin in g D enov sh ah rig a borsangiz, ikki yo shn in g b a x t oylari o 'tg a n q o 'rg 'o n n i ziyorat qilm asdan q ay tm an g . Download 428.66 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling