A. X. Rasijlov, K. G. Baxadirov materialshunoslik va konstruksion

komponentlari, oltingugurt, azot hamda kulga aylanuvchi moddalar 
esa yonmaydigan komponentlari hisoblanadi.
Cho‘yan olishda yoqilg‘i tarkibidagi S, P ning ozroq qismi 
metallga o‘tib, uning xossalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Domna 
pechida sodir bo‘ladigan jarayonning jadal borishi va sifatli cho‘yan 
ishlab chiqarishda yoqilg‘ining ahamiyati juda katta. Shu sababdan 
ham yoqilg‘ining issiqlik ajratish xossasi yuqori bo‘lishi, tarkibida 
oltingugurt va fosfor deyarli bo‘lmasligi, yonganda oz miqdorda kul 
hosil 
qilishi 
hamda 
g‘ovakroq 
bo‘lishi 
lozim. 
7.3-jadvalda 
metallurgiya sanoatida ishlatiladigan yoqilg‘ilaming turlari keltirilgan.
Ruda suyuqlantirishda a w a l boyitilsada, unda birmuncha 
bekorchi jinslar (SiP2, A1
2
P3, CaP, MgP va b.) qoladi. Metall ishlab 
chiqarish jarayonida ruda tarkibida qolgan bekorchi jinslam i shlakka 
o‘tkazish uchun pechga flyus kiritiladi. Amalda foydalaniladigan 
temir rudalari tarkibida ko‘proq SiP2 bo‘lgani uchun flyus sifatida 
domna pechlarida ohaktosh (CaCP3) va kamroq ohaktoshli dolomit 
(mCaCP3, nMgP3) dan foydalaniladi.
Ruda va yoqilg‘i tarkibidagi begona jinslam i hamda yoqilg‘i 
kulini flyus o ‘ziga biriktirib, shlakka o ‘tkazadi va bu bilan 
jarayonning bir me'yorda borishini hamda kutilgan tarkibli cho‘yan 
olishni ta’minlaydi. Agar jarayon mobaynida shlakni suyultirish zamr 
bo‘lsa, buning uchun pechga ma’lum miqdorda kalsiy ftorit (CaFz) 
kiritiladi. Flyusni tejash maqsadida flyus sifatida asosli shlaklardan 
foydalanish ham mumkin.
7.1.2. Domna pechining tuzilishi va ish jarayoni
Domna pechi 8-10 yil davomida uzluksiz ishlovchi shaxtali pech 
bo‘lib, o ‘rtacha hajmi 2000-3000 m
3
ni tashkil etadi. Domna 
pechining ichki devori shamot g‘ishtidan terilib (7.1-rasm), sirtidan 
15-20 mm li po‘lat list bilan qoplanadi. Bu qoplama pechning g'ilofi