A yuldashev

5 -§ . Hozirgi davr soliq siyosati
H ozirgi davr soliq siyosati negizida P rezidentim iz I.A. K arim ov ish­
lab ch iq q an iqtisodiy islohotlarning 
besh tam oyili, ustuvor yo‘nalishlari 
etadi. Soliq siyosati an a shu tam oyillardan kelib chiqm oqda, soliq soha- 
sidagi ch o ra tadbirlam i am alga oshirm oqda. H oziigi k unda soliq siyosati 
ikki yo ‘nalishga qaratilgan.
Birinchi y o ‘nalish. K orxona va tashkilotlarga nisbatan soliq siyosati. 
Bu yerda eng a w a lo , korxonalam ing b o zo r iqtisodiyoti sharoitidagi er- 
kinligini hisobga olish zarur. Y a’ni u lar to v a r va xizm atlarga erk in b aho 
belgilaydilar, m oliyaviy m ustaqillikka egadirlar. Shularni hisobga olib soliq 
siyosati yo'n alish in i belgilash lozim bo'lad i. Bu yerda budjetga t o ‘lovlar 
faqat dem okratik, y a’ni O liy M ajlisning tasdiqlab beigan soliqlar b o'lishi 
zarurligini aytish lozim.
Ddtinchi y o ‘nalish. A holining xilm a-xil guruhlariga nisbatan soliq 
siyosatida xilm a-xil yondoshishdir. N o ch o r, kam t a ’m inlanganlaiga iloji 
bo rich a k o 'p ro q soliqdan 
yengilliklar berish va kam m ehnat bilan k o ‘p 
d aro m a d oluvchi yoki boshqa yengil d arom ad topuvchilarga nisbatan k o ‘p 
progressiyali soliq stavkalarini qo 'llash m aqsadga muvofiq.
Soliq siyosatining strategiyasi va taktikasi ishlab chiqilgan b o'lishi 
zarur. Soliq strategiyasi deganda uzoq yillaiga (10-15) m o'ljallangan soliq 
m unosabatlaridagi asosiy y o ‘nalishlar, ch o ra -ta d b irla r m ajm uasi tu sh u ­
niladi. U n in g negizida puxta ilmiy asosda ishlab chiqilgan soliq konsep- 
siyasi yotadi.
Soliq taktikasi deganda esa soliq strategiyasida m o'Ijallangan ustuvor 
yo‘n alishlam i e ’tiborga olib h am bir yil yoki m uayyan davr ichida am alga 
oshirish uslublari yoki ta d b ir ch o ra lar tushuniladi. Q oida b o 'y ich a soliq 
strategiyasi uzoq yillar o 'zgarm asdan am al qiladi. T aktika esa h a r bir 
m uay y an . davrda o'zgarib turadi. Lekin u m um iy yo'nalish d an chiqib 
ketm aydi, um um iy strategiyaning ijrosini t a ’m inlab borishga erishiladi.
23

---

T aktikada uchraydigan o'zg arish lar hayotning obyektiv taqozosidan kelib 
chiqqan bo'ladi.
Soliq siyosatini faollashtirish m aqsadida soliqlar harakati chegarasini 
kengaytirish, ularni ch u q u r tahlil qilib borish va ilmiy xulosalar asosida 
yangi soliqlar jo riy etish talab etiladi. B unda quyidagilarga e ’tib o m i q arat- 
m oq lozim.
1. Soliq sohasidagi tarixda b o 'lg a n davlatlar xatolari takrorlanm asligi 
u c h u n soliq solish tarixini puxta o 'rg a n ish lozim bo'ladi.
2. Soliq solish va u ndirish ishlarini arzonga tushirishni unutm aslik 
kerak.
3. Soliq obyekti an iq , ixcham b o 'lish i va soliqni hisoblash u c h u n
to 'lo v c h ilarg a va soliqni te k sh irish
idoralariga o so n va qulay b o 'lish i 
zarur.
4. B udjetga soliqlam i to 'liq va o 'z vaqtida tushishini rag'batlantirish 
m aqsadida byudjetga k o 'p salm oqli soliq to 'lovchilarga soliqdan m a ’lum
hissasini qoldirish h am m aqsadga m uvofiqdir.
B unday ch o ra -ta d b irlar yig'indisi soliqlar orqali b o zo r iqtisodiyotini 
boshqarish im koniyatini kengaytiradi va unga m uvaffaqiyatli o 'tish g a zam in 
tayyorlaydi.