Abduhamidov F. A

 
 
 
TEMPERATURA SHKALASI 
Kundalik xayotda foydalaniladigan SELSIY shkalasi quyidagi tarzda 
tuzilgan. Selsiy shkalasining no’l nuqtasi qilib muzning erish temperaturasi 
qabul qilingan. Suvning qaynash temperaturasi qilib Selsiy gradusi deb 
ataluvchi 100 birlik qabul qilingan. Temperatura 0
0
C dan past bo’lganda [ - ] 
(manfiy) belgi yoziladi. 
1848-yilda Ingliz fizigi U. Kelvin (Tomson) gazlar bosimi no’l 
bo’ladigan temperaturani absolyut no’l qilib olishni taklif qildi va Kelvin 
shkala (yoki termodinamik shkala) siga asos soldi. 
Xalqaro birliklar sistemasida temperaturaning termodinamik shkalasi qabul 
qilingan. Bu shkalada no’l temperatura uchun molekulalarning ilgarilanma 
(issiqlik) xarakati to’xtaydigan temperatura qabul qilingan. Bu temperatura 
absolyut no’l temperatura deb ataladi. Agar biror gaz yoki jismni absolyut 

---

12 
Abduhamidov F.A. 
temperaturagacha sovutilsa, bu jismning xar qanday mexanik xususiyatlaridan 
qat’iy nazar bu gaz yoki jismning molekulalari xarakatdan to’xtaydi.
Absolyut no’lga erishish mumkin emas. Bunga yaqinlashish mumkin. 
Xozirgi vaqtda absolyut no’ldan xammasi bo’lib gradusning milliondan bir 
necha ulushidagi temperaturasi xosil qilingan. 
Selsiy shkala bo’yicha temperatura 0,01
0
C. Termodinamik shkala bo’yicha 
273,16 birlik qabul qilingan (bunday birlik KELVIN deb ataladi va 1K deb 
belgilanadi). Temperaturaning bunday sonli qiymati 1 K aniq 1
0
C ga teng 
bo’lishi uchun tanlangan. Termodinamik shkala bo’yicha xisoblanadigan 
temperaturani ba’zan absolyut temperatura deb xam ataladi. 
Bundan tashqari temperaturani o’lchash uchun yana bir shkala 
FARENGEYT shkalasi xam mavjud. Bu shkaladan AQSH va boshqa bir 
nechta davlatlar foydalanadi. Bu shkalaning gradus ulushi Selsiy va Kelvin 
shkalalaridek teng qiymatga ega emas. 
1. 
Termodinamik 
absolyut 
Kelvin 
shkalasi,