Abduhamidov F. A

GAZNING ISHI 
Qattiq va suyuq jismlar, gazlar xajmini o’zgartirish uchun katta kuch 
kerak bo’ladi. Bunda mexanik ish bajariladi. 
Agar gaz silindrda porshen ostida siqilganda, tashqi kuchlar gaz ustidan A 
ish bajaradi, shu vaqtda gaz tomonidan ta’sir etuvchi bosim kuchi, A=-A ish 
bajaradi (18-rasm). 
A
F x
pS x
p V
  
  
Bu yerda: p – gazning doimiy bosimi; 
S – porshen yuzasi; Δx – uning ko’chishi. 
Gaz kengayishida bajarilgan ish - musbat, 
siqilishida bajarilgan ish - manfiy. 

---

27 
Molekulyar fizika 
19-rasmda uch xil turli jarayonda gazning (1) xolatdan (2) xolatga o’tishi 
tasvirlangan. Uchchala jarayonda gaz turli grafik yuziga teng ish bajarilgan.
19-rasmda ko’rsatilgan jarayonlar teskari yo’nalishda bajarilsa; u holda 
ish A ishorasi qarama-qarshisiga o’zgaradi. Jarayonlarning bunday turi qaytar 
jarayonlar deyiladi. 
ISSIQLIK MIQDORI 
Bir jismdan, ikkinchi jismga ish bajarmasdan issiqlik o’tkazish issiqlik 
almashinish yoki issiqlik o’tkazuvchanlik deyiladi. 
Issiqlik miqdori Q deb – issiqlik almashinish jarayonida jismdan olingan 
(yoki berilgan) energiyaga aytiladi. 
Isish
 
Sovush
 
Q=cm(t
2
-t
1
); t
2
>t
1
; Q>0. 
Q=cm(t
2
-t
1
); t
2
1
; Q<0. 
Energiya yutadi 
Energiya chiqaradi 
J
с
kg K







- moddaning solishtirma issiqlik sig’imi. Massasi 1 kg bo’lgan 
jismni bir gradusga isitish uchun kerak bo’ladigan issiqlik miqdori (qiymati 
jadvallarda beriladi). 
J
C
cm
K
 

 
 
- m massali jismning issiqlik sig’imi. 

---

28 
Abduhamidov F.A.