Abdujalil razzaqov olamhaqida xususiy

• M od d iy borliq(m ateriya):
B izdagi 
M oddiy 
borliq 
tushunchasi 
fan 
tilidagi 
m ateriya 
tushunchasiga deyarli m os keladi. A m m o, m avjud darsliklarda m ateriyaga 
oid keltirilgan m a ’lum otlarni tahlil qilish shuni k o ‘rsatadiki, zam onaviy 
ta ’lim otlarda m oddiyligi shubhali ko 'rin g an ayrim narsalar ham m ateriya 
tarkibiga kiritilib kelingan. U shbu m asalada biz tak lif etayapgan M oddiy 
borliq tushunchasi b ilan darsliklardagi M ateriya tushunchasi o ‘rtasida 
tafovutlar bor va ular haqida keyinroq m avridi kelganda yana to ‘xtalam iz.
B iz M oddiy borliqni quyidagicha ta ’riflash m aqsadga m uvofiq degan 
xulosaga keldik:
Tinim siz h a rakatda b o ‘ladigan va o ‘zaro t o ‘qnashganda bir-biriga 
o 'z m assalariga va h a rakat tezligiga(harakat miqdoriga) m utanosib 
ravishda qarsh ilik k o ‘rsataolishga qodir barcha narsalar(borliqlar) 
M oddiy borliq y o k i m ateriya deb ataladi.
U shbu ta ’r if m ateriyaning 
darsliklarda keltirilgan ta'riflarini inkor 
qilm agan holda, ulardan farqli o ‘laroq. uni boshqa nom oddiy borliqlardan 
farqlab turuvchi asosiy xossasi b o ‘lmish inertlilik xususiyatini ta'kidlab 
turadi. Shuningdek, m ateriyaning yana bir qator xususivatlarini sanab 
o 'tish m um kin:
-
M ateriya O lam ning tanasini - skeletini tashkil etadi, - desak 
m u b o lag 'a b o im a y d i. Uning m avjudligi va salm oqliligi tufayli biz 
olam ni ko'ram iz, sezam iz:
-
31
~

---

A B D U JA L IL R .4 Z Z 4 Q O V
O LA M HAQIDA X U SU SIY FALSAFA
U ham isha harakatcla va bunda u o ‘zining alohida o ‘ziga x o s 
x u su siya tin i - in ertlilig in i n am oyon qiladi. 
0 ‘zi to ‘x to v siz 
h arakatda b o ‘lsada, bu harakatni o ‘zgartirishga qaratilgan har q anday 
tashqi t a ’sirga “jo n -ja h d i” bilan o ‘z m assasiga ham da tezlig ig a 
(harakat m iqdoriga) m utanosib ravishda qarshilik qilishga qodir;
M ateriyaning har bir b o ‘lagi bir vaqtning o ‘zida birnecha 
harakatda qatnashishi m um kin;