Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar yozg‘uchidan

www.ziyouz.com kutubxonasi 90

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy

Lekin bu gap qayin onag‘a yoqmadi, e’tiroz qildi:

— Nega undog‘ deysan, bola. O‘rindan turib choy berish odamzodning ziynatidir, kelinlarning bor-yo‘g‘i kelinligi ham shunda-ku!

— Sizning uchun ham o‘lturib choy bersin, demayman; ammo bu takallufning menga keragi yo‘q, — dedi va qo‘lidag‘i choyni tez-tez ichib bo‘shatdi. Fotiha o‘qub o‘rnidan turar ekan: — Albatta, sizga o‘rnidan turib choy berishi lozim... — dedi va chiqdi. Bu gapni Zaynab chinga hisoblag‘ani uchun boshqa narsa payqamag‘an, ammo O‘zbek oyim bo‘zarib qolib darav esiga hindining jodusi kelib tushkan edi.

Shu o‘lturishdan bir soatcha keyin O‘zbek oyim uyni xolilatib Hasanalini o‘z oldig‘a chaqirtirib kirdi. Hasanali bu chaqirtiriqdan bir narsa ham sezmagan, chunki, xo‘jabekasining ichki sirriga uncha oshno emas; charlar maslahatidir, deb o‘ylamoqda edi. O‘zbek oyim uyning eshigini beklab keldi-da, Hasanalining yaqin-rog‘ig‘a o‘lturdi va yarim tovush bilan muddaoni ocha boshladi.

— Endi ish Toshkand domlalari bilan bitaturg‘anga o‘xshamaydi... O‘ylab qarasam, Marg‘ilonliqning domlasi hindi ekan. Shuning uchun noiloj sani oldimg‘a chaqirtirdim. San ham odamsumon gapimga tushunib, bu to‘g‘rida aqling yetkancha zehningni yugirtirgin... O‘zingga ma’lumki, kundan-kunga marg‘ilonliqni unutish o‘rniga har soat unga esi boradir. Bu hollarning barchasi o‘sha hindining jodusidan bo‘lib, muakkillar Otabekning bo‘ynidan sirtmoq solib Marg‘ilong‘a tortadirlar...

Hasanali xo‘jabekasining ko‘bdan beri domlaxo‘ja bilan sargardon bo‘lib yurishini bilsa-da, ammo uning «hindi, sirtmoq solib tortish» kabi so‘zlariga tushunmadi. Bekasining fe’li xo‘yini yaxshi bilgani uchun, ya’ni uning qarg‘ashidan qo‘rqib tushunmaganligini bildirmadi-da, «qani gapning tegi qaerg‘a borar ekan», deb jim, quloq solg‘an bo‘lib o‘ltura bedi. Ammo O‘zbek oyim so‘zini haligi yerda to‘xtatib: «San shunga nima kengash berasan?» degan savolni berdi.

— Men nima der edim... Siz nimani ma’qul ko‘rsangiz shuda, — dedi. Hasanalining tushunmaslik orqasida bergan bu javobi O‘zbek oyimg‘a nihoyatda yotishib keldi:

— Barakalla, Hasan. Ana shuning ilojini o‘zing qilasan.

— Yaxshi...
— Erta-indin charlar bo‘lib o‘tsa, albatta Otabek Marg‘ilong‘a yugiradir. Shu vaqtda san ham bir narsani bahona qilib birga Marg‘ilon borasan-da, qaerdan bo‘lsa ham o‘sha hindini topasan va nazrini berib yaxshilab qaytartiriq qildirasan...

— Kimni?
— Kimni bo‘lar edi, Otabekni-da.

— Nega?
— Tushunmadingmi?
— Tushunish bo‘lsa — tushundim... Shunchaki aniqlab olmoqchiman-da.
— Marg‘ilonliq-ku Otabekni hindi domladan o‘ziga bog‘latib qo‘yibdir. Ana shuni san ham payqab yurgandirsan-ku?

— Payqamag‘an bo‘lsam ham ammo maqsadingizga endi tushundim, — dedi kulib Hasanali. — Niyatingiz Otabekni marg‘ilonliq kelindan sovitish.

— Barakalla, — dedi O‘zbek oyim, — sovitishgina emas, uning changalidan Otabekni uzil-kesil qutqarish.

Hasanali hayron bo‘ldi. Chunki xo‘jabekasining marg‘ilonliqqa munchalik adovati bor deb o‘ylamas edi.

— Nega endi?

— O‘g‘limni marg‘ilonliqlarning qo‘lig‘a berib qo‘y-mayman-da, axir. Burun Toshkandda xotini bo‘lmag‘an bo‘lsa — endi bor, mundan keyin andi kelinga bizning muhtojligimiz yo‘q...