Abdullayev sayfulla fayzullayevich azimov sanjar samadovich avezov sherali naimovich

Ko‟rish nuqtasi. Rasm chizishda ko‘pincha ish to‘rt nuqtadan bajariladi: 
yuqori yon tomon, pastki yon tomon, yuqori o‘ng tomon, pastki o‘ng tomon. 
Mazkur ko‘rish nuqtalari chiziqli perspektivani aniq ko‘rsatishga imkon beradi (20 
- rasm). 
Ufq chizig‟i (gorizontal chiziq). Ufq chizig‘i orqali kartina tekisligida 
tasvirlanayotgan predmetning o‘rni topiladi. Ufq chizig‘i doimo rasm chizayotgan 
kishining ko‘zi sathidan o‘tadi. Ufq chizig‘i predmet tekisligini ikkiga – past va 
baland qismga bo‘ladi. 
Ufg‘ chizig‘i o‘rtasida, ya‘ni to‘g‘ri qaraganimizda ko‘rinadigan barcha 
narsalarning o‘rtasi ufq chizig‘ining tutashuv nuqtasi deb nomlanadi.
Rasmda bu holat yaqqol ko‘rinib turibdi. Chuqurlikdagi temir yo‘l, 
simyog‘ochlar, yo‘lning chetlari – barchasi tutashuv nuqtasiga taqaladi. 
Uzoqlashgan sari mavjud narsalar ko‘zimizga kichikroq bo‘lib ko‘rinadi. Perspektiv 

---

139 
o‘zgarayotgan narsalarning yuqori va pastidan shartli chiziq o‘tkazganda, mazkur 
shartli chiziqlar borib ufq chizig‘ining tutashuv nuqtasiga taqaladi (21 - rasm). 
21 - rasm. Temir yo’l va simyogochning perspektiv ko’rinishlari 
22 - rasm. Interyer perspektivasi 

---

140 
Chiziqli perspektivaning asosiy qoidalari quyidagilardir: 
1. Chizayotgan vaqtimizda biz ikki o‘lchamga ega bo‘lgan qog‘ozda qanday 
qilib perspektiva qoidalaridan foydalangan holda uch o‘lchamga ega bo‘lgan 
hajmli predmetni tasvirlashni o‘ylashimiz kerak. 
2. Predmetlar tasviri biz kuzatayotgan joyga bog‘liq holda o‘zgarishini 
unutmaslik kerak. 
3. Bir xil o‘lchamga ega bo‘lgan predmetlar tasvirlanayotgan bazada agar 
bizga yaqin bo‘lsa – katta, uzoqroq borgan sari kichkina bo‘lib ko‘rinadi (22, 23, -
rasmlar). 
4. Ufq chizig‘i ko‘z balandligidan o‘tadi deb faraz qilinadi. 
5. Naturadagi parallel chiziqlar gorizont chizig‘ining ma‘lum bir nuqtasida 
tutashadi. 
23- rasm. Eksteryerda perspektiva holatlari 

---

141