Abdusalimova Gulshoda Mavzu:İV guruh elementlari c misolida

CO
Uglerod (II) oksid. Rangsiz gaz, hidi yo‘q, suy
uqlanish harorati - 205°C, qaynash harorati — 191,5°C. U zaharli is gazi ham deyiladi. CO da uchlamchi bog`lar bor, valent bog` usuliga ko`ra ikkita juftlashmagan elektronlar hisobiga 2 ta kovalent bog` hosil bo'ladi.
Harorat va bosim ostida CO o'yuvchi natriy bilan ta`sirlashadi va formiatlar hosil qiladi: NaOH + CO = HCOONa
CO — ancha kuchli qaytaruvchi, ayniqsa yuqori haroratda oksidlanadi. CO ga 0<sub>2</sub>, Cl<sub>2</sub> metall oksidlari, suv bug`i va oksidlovchilar ta`sir etadi:
2CO + 0<sub>2</sub> = 2C0<sub>2</sub>
CO nur ishtirokida zaharli modda fosgenga aylanadi:
CO + Cl<sub>2</sub> = COCl<sub>2</sub>
CO metallarni oksidlaridan qaytaradi:
CO + NiO = C0<sub>2</sub> + Ni
CO ga suv bug'i ta’sir etganda vodorod hosil bo`ladi:
CO + H20 = C0₂ + H₂
CO metallarni tuzlaridan ham qaytarishi mumkin:
CO + PdCl₂ + H20 = C0₂ + Pd + 2HC1
Kuchsiz oksidlovchilik xossasini namoyon qiladi:
3H₂ + CO = CH₄ + H₂0
2H₂ + CO = CH₃OH (300-600°C, p—500 atm.)
Disproportsiyalanish: CO + CO = С + C 0 ₂
CO — neytral holatdagi metallarga nisbatan ligand bo`lishi mumkin. Bunda metallarning karbonillari hosil bo`ladi: [Fe(CO)₅], [Ni(CO)]
CO — bo`yoq moddalar bilan birikadi: shuning uchun qondagi gemoglobin tarkibidagi kislorodni eritish xossasini yo'qotadi, organizm CO bilan nafas olsa zaharlanadi.


Laboratoriyada is gazi chumoli kislotasiga konsentrlangan
H₂S0₄ ta’sir ettirib olinadi: HCOOH = CO + H20
K₄[Fe(CN)₆]+6H₂S0₄+6H₂0=2K₂S0₄+FeS0₄+ 3(NH₄)₂S0₄+6C0
Sanoatda CO generator gazi, suv gazi va aralash gazlardan olinadi:
1. Generator gazi. Toshko'mir chala yonganda hosil bo`ladi.
25% CO, 70% N ₂, 4% C0₂ qolganlari CH₄, H₂, 0₂. Q=3347—4602, kJ/m3
2. Suv gazi. Qizib turgan cho'g' ko'mir ustidan suv bug‘i o‘tkazib olinadi:
С + H₂0 = CO + H₂
CO + H₂0 = C0₂ + H₂