134
I. MEXANIKANING FIZIK ASOSLARI
1.1. Kinematika
1. 1)
; 2) .
2. 1) 30 minut; 2) 30,2 minut;
3) 26,8 minut.
3. 1)
; 2)
.
4.
;
.
5. ;
.
Jismning o‘tgan yo‘li, tezligi va tezlanishining vaqtga bog‘lanishi
1 – rasmda tasvirlangan.
6. Jism trayektoriyasining eng yuqori nuqtasiga ko‘tarilish vaqti
ni topiamiz. Bundan ko‘rinadiki
paytda jism yuqori nuqtadan tushayotgan ekan.
Masalani endi
quyidagicha ta’riflash mumkin: “Jism gorizontal ravishda
tezlik
bilan
otilgan.
Harakat
boshlanishidan
o‘tgandan
keyingi
tangensial va normal tezlanishlar topilsin”. Shunday qilib, 1.30-
masalaga o‘xshash masalaga ega bo‘lamiz. Masalani 1.30- masalaga
o‘xshash yechamiz:
JAVOBLAR
135
Jismning to‘la tezlanishi har doim pastga yo‘nalgan bo‘lib, og‘irlik
kuchining
tezlanishiga teng ekanligini tekshirish tavsiya qilinadi.
7.
.
8.
.
9. 1)
; 2)
; 3)
;
4)
; 5)
; 6)
, ya’ni
.
10.
.
11. 1)
Samalyot janubi-
g‘arb tomonga qarab,
meridianga nisbatan
burchak
ostida uchishi kerak,
tezligi
; 2) shimoli-g‘arb
tomonga qarab
,
; 3) g‘arb
tomonga
qarab,
,
4)
sharq
tomonga
qarab,
.
12. 1)
; 2) .
13. 1)
; 2)
.
14. 1)
,
,
.
.
15. Tosh
tezligining tashkil etuvchisi o‘zgarmas bo‘lganligidan, tezlanishning
gorizontal tashkil etuvchisi nolga teng. Shuning uchun toshning to‘la
tezlanishi vertikal ravishda pastga yo‘nalgan bo‘lib, u og‘irlik
kuchining tezlanishiga tengdir. Shunday qilib
;
2 – rasmdan ko‘rinadiki
Bundan
va
.
Bu formulalarga son qiymatlarni qo‘yib,
va
larni olamiz.