Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti soliqlar va soliqqa tortish

1 MAVZU. “SOLIQLAR VA SOLIQQA TORTISH” FANINI
O‘QITISHNING ZARURLIGI, MAQSADI VA 
VAZIFALARI SOLIQLARNING IQTISODIY 
MOHIYATI VA XUSUSIYATLARI 
Reja. 
1.Soliqlarning iqtisodiy mohiyati, xususiyatlari va obyektiv 
zarurligi. 
2.“Soliqlar va soliqqa tortish” fanining vazifalari va 
funksiyalari. 
3.Davlat byudjeti daromadlarining asosiy manbalari
4.Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarning elementlari va 
O‘zbekiston Respublikasi soliq qonunchiligining prinsiplari. 
“Soliqlar va soliqqa tortish” fanida soliqlarning nazariy va 
amaliy masalalari, yani soliqlarning iqtisodiy mohiyati, xususiyatlari, 
ularning obyektiv zarurligi, soliq to‘lovchilarning huquqlari va 
majburiyatlari, respublikamiz soliq qonunchiligida mavjud bo‘lgan 
soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni undirish tartibi, yuridik va 
jismoniy shaxslarni soliqqa tortish nazariyasi va amaliyoti atroflicha 
eritib berilgan.
Respublikamiz davlat byudjeti daromadlarining asosiy qismi soliqlar 
va boshqa majburiy to‘lovlar hisobiga shakllantirilayotgan hozirgi 
sharoitda mazkur kursni o‘qitishning zaruratini taqozo etmoqda. 
Shundan kelib chiqib, mazkur kursda soliqlar hamda boshqa 
majburiy to‘lovlar nazariy va amaliy jihatdan umumlashtirilgan holda 
eritib berilgan. Kursning maqsadi va vazifalari belgilab olingan. 
“Soliqlar va soliqqa tortish” fanini o‘qitishdan maqsad talabalar 
ongida soliqlar to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish, soliq 
to‘lovchi subektlardan undirilaetgan soliqlar hamda boshqa majburiy 
to‘lovlarning huquqiy asoslarini, ular orqali shakllantirilgan davlat 
byudjeti daromadlaridan samarali foydalanish yo‘nalishlari bo‘yicha 
bilimlarni hosil qilish hisoblanadi. Mazkur maqsaddan kelib chiqib, 
kursning vazifalari belgilangan ( 1.1-rasm). 
Soliqlarning iqtisodiy mohiyati davlat bilan huquqiy va jismoniy 
shaxslar o‘rtasida vujudga keluvchi obyektiv majburiy to‘lovlarga 
asoslangan moliyaviy munosabatlar orqali xarakterlanadi. Bu 
moliyaviy munosabatlar maxsus ijtimoiy xarakterga ega bo‘lib, milliy 
daromadning bir qismi bo‘lgan pul mablag‘larini davlat ixtiyoriga 
safarbar qilishga xizmat qiladi. 

---

7 
Soliqlarning mohiyati ularning bajaradigan funksiyalaridan kelib 
chiqadi. Har bir iqtisodiy kategoriyaning o‘z funksiyasi mavjud. Soliq 
ham mustaqil kategoriya sifatida o‘zi bajaradigan funksiyalarga ega 
bo‘lib, bu funksiyalar soliq kategoriyasining amaldagi harakatini 
ifodalaydi. Funksiya deganda, odatda, kategoriyaning haetda ko‘p 
qaytariladigan, takrorlanadigan doimiy harakatlarini tushunish lozim.