Abuzalova M

nemis tilida 
ingliz tilida 
rus tilida 
o‘zbek tilida 
Der Lehrer commt 
Ich kammt 
The teacher came 
I came 
Учитель пришёл 
Я пришёл 
O‘qituvchi keldi 
Keldim
Ko‘rinadiki, hind-yevropa tillaridagi kelmoq fe’li o‘zbek tilidagi(fe’l) 
kesim kabi zamon, shaxs-son, mayl va bo‘lishli bo‘lishsizlikni birdaniga 
ifodalay olmaydi, balki barcha shaxslar uchun bir, o‘zgarmasdir. 
Я пришла I came we came 
Ты пришла You came You came
Она пришла She-He came They came 
Hind-yevropa tillaridan tashkil topgan bu yirik oilaning eng 
xarakterli tipologik xususiyatlari shulardan iboratdir. 
Tillarning o‘zaro qarindoshlik aloqalari va lisoniy xususiyatlari, 
tipologik belgilari tilshunoslikning muhim masalalaridandir. Xuddi 
shuningdek, eng yirik til oilasi bo‘lishi hind-yevropa tillarini qiyosiy 

---

253 
tarixiy (hamda qiyosiy-tipologik) metod asosida tadqiq etish ko‘pgina 
jahon tillarini bir genetik uya zamirida tekshirish imkonini beradi. Hind-
yevropa tillari tarkibiga rus, ukrain, belorus, chex, polyak, bulg‘or, nemis, 
ingliz, golland, shved, norveg, fransuz, ispan, italyan, portugal va forsiy 
tillar kiradi. Bu tillarning barchasi o‘zaro, qarindosh. Avgust Shleyxer 
ta’biri bilan aytganda “barcha hind-yevropa tillari bir” “bobo til” asosida 
vujudga kelgan”. 
Flektiv grammatik usul xos bo‘lgan tillarning ham eng ko‘p qismini 
hind – yevropa tillari tashkil qiladi. Shuningdek, analitik tizimdagi 
ko‘pchilik yevropa tillarida sintetik unsurlar ham kuzatiladi yoki 
sintetik belgilar xarakterli bo‘lgan til (masalan, rus tili) analitik 
vositalardan ham foydalanadi. Umuman olganda, hind – yevropa tillari 
oilasi juda boy va keng imkoniyatlarga ega, eng rivojlangan lisoniy 
xususiyatlarni umumlashtirgan va, nihoyat, jahondagi eng yirik, eng 
salmoqli xalqaro aloqa tillari (rus, ingliz, nemis, fransuz, italyan…)ga ega 
ekanligi bilan ajralib turadi.