Abyssal-abissal

АНАЛЬЦИМ-ANALCIME-ANALSIM (yunon, analkis-kuchsiz; ishqalanganda elektrlash xususiyatiga ega)-m-l. Polluchit b-n izomorf qorishmalar hosil qiladi. Kimyoviy tarkibi, paragenezisi va Tuzilishi inqorli dala shpatlari (feldshpatoidlar)ga juda ham o‘xshash, ammo xossalariga qarab seolitlarga kiritiladi. Keng tarqalgan turlari ko‘b singoniyasida kristallanadi. Ikositetraedr, tetragontrioktaedr shaklidagi kristallar, donador, ba’zida radial Tuzilishga ega agregatlar hosil bo‘ladi. Rangi oq yoki rangsiz. Chizig’i oq, yaltiroqligi shishasimon. Shaffof va xira shaffof qat. 5-5,5. S. og’ir. 2,22-2,30. Kislotalar ta’sirida Yerib, gil hosil qiladi.

АНАТАЗ-ANATASE-ANATAZ (yunon—cho‘zilish) Qat. 5-6, s. og’ir. 3,8-3,9. Qoramtir-ko‘k, qora, qo‘ng‘ir, jigarrangda bo‘ladi. Yaltiroqligi olmossimon yoki metallsimon. Tetragonal singoniyada Kristal-lanadi. Kristallari dipiramidal, prizmasimon, tabletkasimon shakllari ham uchraydi. Kislotada Yerimaydi. A. yYer tomirlarda magmatik va metamorfik jinslarda kvars, rutil, sfen, va boshqa m-llar bilan kamroq miqdorda pegmatit va kristalli slanets jinslarda ba’zan esa qumtoshlarda uchraydi. Shveyhariyada, Braziliya, Shim. Uralda, Jan. Uralda Miass yaqinidagi sochma konlarda mavjud. Yaltiroq tiniq hillari zargarlikda jilvir sifatida ishlatiladi. O‘zbekistonda deyarli barcha magmatik, metamorfik va cho’kindi jinslarda nodir m-l sifatida uchraydi.

АНАТЕКСИС-ANATEXIS-ANATEKSIS (yunon, ana -yuqori, yuqori darajada; tekis — Yerimoq), qattiq t. j . larining ultrametamorfik (o‘ta metamorfik) jarayon natijasida Yerib o‘z joyida (avtoxton) magmaga aylanishi. Fanga bu tushuncha SedYergolm (1907,1926) va Veynshenk (1907) tomonidan kiritilgan. Bu jarayon qatta maydon-2-618larni egallasa, palingenez deyiladi. Ushbu jarayon natijasida hosil bo‘lgan t. j . lari anatektit jinslar deyiladi. Hozir A. tushunchasi birmuncha keng qayta kristallanish, metasomatoz va metamorfizm jarayonlarini o‘z ichiga oladi.

АНГИДРИТ-ANHYDRITE-ANGIDRIT-m-l. Romb, singoniyali. Odatda zich, mayda donali, ba’zida plastinkasimon agregatlar yoki radial Tuzilishga ega bo‘lgan ruddalar hosil qiladi. Rangsiz yoki oq, kulrang, ba’zida och havorang, ko‘k, safsar, och pushti va tutunrang. Chizig‘ining rangi ok, kulrang. qat-3 —3,5 S. o r . 2,96. Mo‘rt, yaltiroqligi shishasimon, ba’zida sadafsimon. Tarkibida kalsiy b-n birgalikda oz miqdorda stronsiy yoki bariy bor. Qizdirilganda xlorid kislotasi ta’sirida Yeriydi. Gips, osh to‘zi va dolomitlar b-n birgalikda uchraydi. A. Yer yuzasida sulfidli rudalarning o‘zgarishi yoki gips qatlamlarining suvsizlanishi natijasida ham vujudga keladi. A. cho’kindi jinslar orasida, ayniqsa dolomitlashgan oxaktosh lar ichida ko‘p uchraydi. Asosan A. mineralidan iborat bo‘lgan cho’kindi. jins. A. suv xavzasida yig‘ilib qolgan va gips cho‘kadigan Yeritmadan ko‘ra quyuq Yeritmali kalsiy sulfat moddasining kimyoviy yul bilan cho’kishidan hosil bo‘ladi. Tabiatda A. qatlam-qatlam xolda uchraydi; ba’zan gidrotYermal tomirlarda birlamchi mineral sifatida ham uchraydi. SHu b-n birgalikda ko‘pgina tuz konlarida «tuz gumbazlarining» yukori qismlarida aksariyat mavjud, ammo gidrataqiya jarayonida gipsga aylanadi. Asosan sement tayyorlashda mineral o‘g‘it sifatida qo‘llaniladi. A. ning qatta zapaslari O‘zbekistonning Kashka_haryo viloyatida, Odmaliq atroflarida topilgan.