Achchiq haqiqat

27

---

«TEZROQ KEUNG, OTAJONIM!»

Barvaqt  yo‘lga  chiqdik.

P arpi  buvam   bilan  T o ‘ xta  xolam   o 'z la r  

eshaklariga  minishdi.

Zulayho,  Usmon,  Omon  uchovlari  bizning  esl 

minishdi.

Otam  to'nining  etagini  qaytarib,  orqasiga  Robii 

solib  oldi.

Sulton,  oyim  uchovimiz  piyoda jo'nadik.

Rayon  markaziga  borish  uchun  katta  yo'ldan  fc 

heim b o‘lardi-yu, otam so'qmoqdan bora qolaylik yo 

olti  chaqirimga  qisqaradi,  deb  taklif qilib  qoldi.

So'qmoqdan  yurdik.

Eshaklilar  oldinga  o ‘ tib  olishdi.  Hammami 

borayapmiz,  qiziq,  xuddi  gaplashadigan  gapimiz  tí 

b o ‘ lib  qolgandek.  Otam  o ‘ zi  aslida  kam gap  с 

so'rasang  javob  beradi,  bo'lm asa  xaftalab  har 

yuraveradi.  Men  bo'lsam  xuddi  shu  paytda  dadajo: 

gapga  solsam,  ko‘p  narsalarni  so'rab  bilsam,  ovoz 

eshitib  ketsam   deyman.  Yelkam dagi  qopchiqi 

y u q o riro q   k o 'ta rish   u ch un  ikki  o y o g 'im n i 

silayotgan  edim:

-   Charchadingmi?  -   deb  gapirib  qoldi  otamninj

-   Charchaganim  yuq,  -   dedim  shosha-pisha.

-   Orifjon!

-  Labbay,  ota!

-   Senga  qiyin  bo'ladigan  bo‘ldi-da,  o‘g‘lim!

-  Nega unday  deysiz?

-  Hali ukalaring yosh,  oying kun buyi  dalada,  1 

ro‘zg‘or  o'zingga  qolyapti-da,  o ‘g‘lim.

-   Tashvishlanmang  ota,  men  ishdan  qochmayi

-   Rahm at  o 'g 'lim ,  ish qilib  o'q ish in g n i  ta. 

yuborm agin.  U kalaringning  ham  o'qishidan  с 

boxabar  bo'lib  tur...  Endi  shunaqa  ekan-da...  К 

kelgan  t o ‘y,  nima  ham  qilardik...  B o'lm asa  si:

28

---

o'qitaman, katta maktablarda o'qitaman, deb mo'ljal qilil 

qo'yuvdim...  0 ‘qish  kerak...  Men  ahmoq  o'qisam  han 

bo‘lardi-yu...  haligi  savodsizlarni  tugatadigan  maktabg; 

olib  borishsa,  Nisormat  maxsumning  tapqi  hovlisid; 

shunaqa  maktab  och ilu vdi,  derazadan  tashlal 

qochibman-a..  Mana  endi  sizlarga  xatni  qanday  qilil 

jo'natar  ekanman,  deb  o'ylanib  ketyapman.

-   Sheriklaringizga  aytib  yozdirsangiz  bo'lmaydimi 

ota?

-   Endi,  o‘g‘lim,  sheriklar  ham  bir  kun  yozib  berai 

ikki  kun  yozib  berar,  oxiri  zerikadi-da,  to'g'rimi?

-  To‘g‘ri,  ota!

-   Shuni  bilsan g  o 'q ish n i  payidan  b o ‘ l,  halig 

ko‘zoynak  taqib,  qizil  papka  ko'tarib  yuradigan  katt; 

domla  bo'lish  payidan  bo‘laver...

-   Ota,  siz  miltiq  otishni  bilasizmi?

-   E  o 'g 'lim ,  m endan  ketm on  chopishni  so'ra 

Rosmana  milittsiya  hali  ko'rganim  ham  yo‘q...  Keyin 

o'g'lim, yana bitta iltimosim shuki, opang bechorani xaf; 

qilmanglar.

-  Xo‘p!

-   K echalari  ukang  O m onni  o 'z in g   olib  yotgin 

ertaklar  aytib  bergin...  Ertak  eshitmasa  uxlay  olmayd 

u, shu ukang sal g'alatiroq chiqdimi deyman, ertak bila] 

topishmoqni  biram  sevadiki,  tavba!

-   Ota,  uningiz  she’r  to'qishniyam  biladi,  she’rin 

eshitganmisiz  ?

-  Bir  xillarini  eshitganman.  Ha  mayli,  xudo  xohlas; 

eson-omon  qaytib  kelsam  buniyam  o'qitamiz...  Orifjon

-  Labbay,  ota!

-   Qo'ying  tug'sa  sigirni  sotib  yuboringlar,  qo'ynin; 

sutini  amallab  turarsizlar,  oyingga  ham  aytdim.. 

Sigiring  qarib  qoldi,  endi  yolchitib  sut  bermaydi.. 

Bolasini  olib  qolinglar...

Oldinda  ketayotgan  eshak  uynoqlab,  andek bo'lmas 

Zulayho  bilan  U sm onni  ustidan  ko'tarib  urayozdi

29

---

U m u m a n ,  y o 'lg a   tu s h g a n im iz d a n   b u y on   1 

y u r m a y a p ti  u.  G oh  c h o p g is i  k e lib   old in g i 

o y o g ‘ ini  osm onga  k o'ta rib   n ag'm a  k o ‘ rsatad 

«nos  chekib»,  engashib, yerni  hidlab turgan joyi 

aylanadi,  hala  qilsa,  shattalab  yana  b ezor  c 

A slida  ayb  o'zim da,  kecha  m usallas  suzganii 

katta tog'ora bilan liq to'la chori chiqqan edi. To 

pog'orasi  bilan  eshakning  oxuriga  qo'yuvdim,  p 

tushirib  olgan  ekan,  mast  bo'lib  qolganga  o‘xs' 

h a -h a   m ast  b o ‘ lib  q o lib d i  u!  A n a ,  ik k i  oy< 

osm onga  k o‘taryapti  yana!

-   Otajon!  -   qichqirib  yubordi  Zulayho.  Eshak 

ukamni ustidan itqitib  tashlab,  chap tomonga -  si: 

qilingan  yerlarga  qarab  yugurdi,  hamma  yoq  qij 

b o ‘lib  ketdi.  Tasodifni  qarangki,  shoshilib  esh; 

tushayotib Parpi buvam bilan  To'xta xolam ham 1 

ket  gu pillab  yiq ilib   tush ish di.  U kalarim ninj 

qiynalganini  ko‘rib  opam  ham  yig'lab  yubordi.

Otam  ikkovimiz  eshakni  quvib  ketdik  ortiir 

Sulton  ham  yugurdi.  Eshak  xaydalmagan  taqir 

chiqib  olgach  o'ynoqlab,  shataloq  otib,  xuddi  bizgi 

ko'rsatm oqchi  boigandek  g ‘alati-g‘alati  qiliqlai 

qocha boshladi. To'xtab, biz tomonga tumshug'ini c 

turadi-da,  yetay-etay  deganimizda  yana  o'ynoql 

tushadi. Sulton bizga qaraganda chopag‘onroq eka 

marta  yetib  olib  tizginini  ushladi-yu,  ammo 

siltanib chiqib ketdi. Ikki soat chamasi ovora bo‘ldi 

quva  baland-past  qirlarga  borib  qolibmiz.  Tepalik 

yog ‘i  terak  b o ‘yi  keladigan  jarlik.  Shu  yerda