Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik

B ad iiy nutq
118

---

63-§. Badiiy nutq shunday nutqki, muallif, so ‘z san’atkori 
undan shunchaki dolzarb infomiatsiyani to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri 
yetkazish uchungina foydalanmaydi. Uni shaxslararo munosabat 
vositasi sifatida qo'llam aydi: u yordamida kundalik turmushning 
muayyan mavzusini yoritmaydi; unga biror siyosiy, iqtisodiy, 
davlat ahamiyatiga molik masalani kundalik maqsadda hal etishda 
kishilar ongiga ta ’sir etish vositasi sifatida qaramaydi. Yozuvchi 
kundalik nutqiy muloqot maqsadini k o ‘zlamaydi, balki, ayni mana 
shu nutq yordamida badiiy obraz yaratadi. Badiiy nutqdan ijodkor 
go‘yo mavjud narsa, voqea, hodisa, 
shaxslar, 
aloqa va 
munosabatlami, o‘z ijodiy tasavvuri, o ‘z badiiy hayoloti, o ‘z 
dunyoqarashi, orzu-umidlarini bayon etishda foydalanadi. Badiiy 
nutq (uslub)ga xos ayrim unsurlar boshqa nutq (uslub)larda uchrab 
turadi. Lekin, ular asosiy emas, balki yordamchi, nutqiy “bezak” 
vazifasini o ‘taydi.
Birinchi 
bosqichda 
o ‘zlashtirilgan 
bilimlarga 
tayanib, 
ikkinchi 
bosqichdagi 
bilimlar 
o ‘zlashtiriladi. 
M uharrirlik 
mahoratiga ega b o ‘lish uchun bu bosqichda quyidagilarni puxta 
bilish talab etiladi:
-uslubiyat va nutq madaniyati;
-uslubiyat va adabiy tahrir;
-funksionai uslublar;
-nutq birliklari uslubiyati;
-m atn uslubiyati;
-badiiy nutq uslubiyati;
. -adabiy nutqning funksionai tabaqalanish asoslari;
-rasm iy-ish yuritish uslubi;
-ilmiy uslub;
-publitsistik uslub;
-badiiy nutq uslubi;
-s o ‘zlashuv nutqi - kitobiy nutq;
-yozm a kitobiy nutq;
-o g ‘zaki kitobiy nutq;
-o g ‘zaki so ‘zlashuv nutqi;
-og'zaki-rasm iy so‘zlashuv nutqi;
119

---

-o g ‘zaki-oddiy so‘zlashuv nutqi;
-s o ‘zlashuv nutqining asosiy uslubiy xususiyatlari;
-ilm iy asar uslubi;
- o ‘quv adabiyotlari uslubi;
-ilmiy-ommabop asarlar uslubi;
-publitsistik asarlar uslubi;
-ensiklopedik asarlar uslubi;
-m a’lumotnoma, y o ‘riqnom a asarlar uslubi va b.
Yuqorida qayd etilganlar to iiq o ‘zlashtirilgandan so‘ng 
muharrirlik 
mahoratiga ega bo‘lishning uchinchi bosqichiga 
o ‘tiladi.