Adabiyot so`z san`ati. Darsning ma

II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1.Yanguliga o'xshagan bolalar sizning qishlog'ingiz, mahalla- ngizda ham uchraydimi?
2.Ular rostdan ham Yanguliga to'liq o'xshasharmikin, buni yaxshilab o'ylab ko'ring.
3.Gruzin va o'zbek xalqlari qarashlari, urf-odatlaridagi o'xshash jihatlarni misollar bilan aytib bering.
4.Gruzin kinoijodkorlari tomonidan yaratilgan badiiy yoki hujjatli filmlar misolida bu xalqqa xos boTgan eng muhim xususiyatlar to'g'risida so'zlang.
III. YANGI MAVZU BAYONI.
«HELLADOS» HIKOYASI HAQIDA
Mana, aziz o'quvchi, Nodar Dumbadze tomonidan yaratilgan bu nodir hikoyaning naqadar ta'sirli ekaniga o'zingiz amin bo'ldingiz.
E'tibor bering - Yanguli hech qayerda o'qimagan, onasidan go'dakligidayoq yetim qolgan, otasi bo'lsa uzzukun tirikchilik tashvishlari bilan band. Bir qaraganda u - ko'cha bolasi. «0'tganning o'rog'ini, ketganning ketmonini olish» uning kasbiga aylanib qolgandek. Yanguli, garchi, maktab - ustoz ko'rmagan, ota-ona mehridan to'la bahramand bo'lolmagan esa-da, uning tabiatan nozik ko'ngli, mushohadaga moyil aql-u farosati bor!
Qarang, Jamol Yangulining onasi yo'qligini bilardi, biroq Kokaning qistovi bilan (qolaversa, bolaligiga borib) uni onasini qo'shib so'kishdan o'zini tutib turolmaydi. Yanguli esa Jamolning onasi o'lganini eshitiboq, o'z raqibini quchoqlab, undan uzr so'rashga chog'lanadi. Bugina emas, Yanguli otasining zo'rligi bilan Vatanini tark etyapti-yu, shu og'ir holatda ham Jamolning ko'nglini ko'tarishni o'ylaydi: «Jamol, ego agapo imana su! Jamol, oyingni yaxshi ko'raman!»
Jamol nazarida, Yangulining o'z to'dasi oldida so'zlagan «tarixiy nutqi» maynavozchilikdan boshqa narsa emas. Lekin Yangulining birorta gapi yo'liga aytilgan emas. U chindan-da, o'zi va to'dasidagi bolalarni vatanning «hur farzandlari» deb biladi. U rostdan ham Gruziya yerini, dengizini, jamiki daryolarini, oltin-kumushlari-yu o'tloqlarini o'ziniki deb hisoblaydi!
Yanguli fojiasida uning otasini ayblashga ham shoshilmaslik kerak. Otani ham tushunish lozim. U ham o'z Vatanini Yangulidan kam sevmaydi. Faqat uning vatani boshqa - Gretsiya - Ellada! Uni chindan ham o'zi voyaga yetgan yurtda ajdodlar ruhi chaqirmoqda. U ham bolalikdagi do'stlariga, xotiralariga, ilk muhabbatiga guvoh boTgan go'shalarga talpinadi. Uning ham bu sog'inch-u talpinishlarga haqqi bor!
Hikoyachi Jamol ham, garchi hali yosh, o'yinqaroq bolaligi o'tib ketmagan bo'lsa-da, o'ziga xos xarakterga ega obrazdir. Uning o'rnida boshqa bola bo'lganida, balki Yangulidan ikki marta kaltak yeganidan keyin bu to'daga bo'ysunib ketardi.
Jamol esa bu «to'da»ga bo'sh kelishni xohlamadi. Uning shu qat'iyligi, jasurligi, o'zini xor qildirib qo'ymasligi, oxir-oqibatda, «dushmanlari»ning do'st bo'lishiga, Yangulidek «zo'ravon» e'tirofini qozonishga olib keladi. Jamolning hozirga qadar o'tkazgan hayotidagi eng fojiali kun - qadrdoni Yangulining o'limiga shohid boTgan kun bo'lsa, ajab emas.
Asarda Jamolni asrab olgan Nina xola unchalik ko'p ishtirok etmaydi. Biroq bu zahmatkash ayolning kuyinib gapirishlari, asablari ancha tarang tortib qolganidan sezamizki, uning boshidan ham anchagina issiq-sovuqlar o'tgan. Jamolning do'sti Koka, Yanguli to'dasining bir qancha a'zolari obrazi haqida ham shu fikrni aytish mumkin. Bularning bari «Hellados» hikoyasida qator betakror inson xarakterlari yaratilganidan yaqqol darak beradi.
Nodar Dumbadzening «Hellados» asarini sinchiklab o'qib, undan yana talay ma'nolar topishingiz, ruhingiz va dunyoqarashingizni boyitishingiz mumkin. Ishonamizki, siz faqat bu asar yoki faqat qo'lingizdagi «Adabiyot» darsligiga kirgan asarlar mutolaasi bilan cheklanib qolmay, mustaqil o'qishga zo'r berasiz, yangi-yangi kitob- lardan olam-olam taassurotlar olasiz. Bu maroqli mashg'ulot sizning kelajakda chin Inson bo'lib yetishuvingiz, o'zingizdek inson bolasini tushunishingiz va go'zal hayot kechirishingizda, albatta, asqatadi!