Adabiyotlar rshyxati


Мунозарали савол: Узоы муддатли хотира нима


Download 0.73 Mb.
bet49/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   93
Bog'liq
umum.psix

Мунозарали савол: Узоы муддатли хотира нима?
Диыыат ыилинг:
Ыисыа муддатли хотира материалининг кщп марталаб такрорлаш ва ыайта эсга туширишлар орыали узоы муддатли хотирага айланади.
Мунозарали савол: Ыисыа муддатли хотира нима?
Диыыат ыилинг:
Бир мартагина жуда ыисыа ваыт оралиьида идрок ыилиш ва шу заъотиёы ыайтадан хотирлашдан сщнг жуда ъам ыисыа ваыт мобайнида эслаб ыолиш билан боьлиы хотира ыисыа муддатли хотира дейилади.
«Ыисыа муддатли хотира» атамасининг щзида ъодисаларнинг индивид фаолияти билан, ушбу фаолият маысадлари ва сабаблари билан ыай тарзда боьлиылигидан катъи назар, ташыи ваыт билан белгиланадиган щлчови мужассамлашгандир. Бироы, бу щринда ъам намоёналарнинг ваыт билан белгиланадиган щлчовининг организм учун унинг аъамияти щртасидаги боьланишни эътиборга олиш керак. Намоёнанинг узоы ваыт давом этиши ъам хотира учун щз ъолича аъамиятлидир. Негаки, узоы давом этадиган (такрорланиб турадиган) таъсир щтказилишнинг щзидаёы унинг келгусида такрорланиш эътимоли мужассамлашган бщлиб, бу унга яхши тайёрликни талаб ыилади. Ана шу маънода изларнинг мустаъкамлашувини муайян материалнинг келажакдаги ъаётий муъим маысадларни рщёбга чиыаришдаги аъамиятига бериладиган щзига хос баъо деб ыараш мумкин. Лекин щз ъолича ваыт омилининг таъсирига чексиз деб ыараш ярамайди: ыщзьатувчининг бирон маънога эга бщлмаган ъолда узоы ваыт давомида ыайта-ыайта таъсир этиши фаыат мухофаза тормозланишини юзага келтиради, аммо у ъеч ваыт узоы муддатли хотирага щтмайди.
Мунозарали савол: Оператив хотира нима?
Диыыат ыилинг:
Оператив хотира тушунчаси киши томонидан бевосита амалга оширилаётган долзарб ъаракатлар, ишларга хизмат ыиладиган мнемик жараёнларни англатади. Ыачонки, биз бирон бир мураккаб ъаракатни, мисол учун арифметик амални бажараётган бщлсак, у ъолда уни ыисмларга, бщлаыларга ажратган ъолда бажарамиз. Бундай ъолда ишни бажариш давомида айрим оралиы натижаларни «ёдимизда» саылаб борамиз. Пировард натижага яыинлашганимиз сари «ишлаб чиыилган» конкрет ма­териал унутилиб ыолиши мумкин. Айнан шунга щхшаш ъодисаларни щыиш, кщчириб ёзиш ва умуман исталган биронта мураккаб ъаракатни бажараётганимизда кузатамиз. Киши иш бажараётиб ыщллайдиган материалнинг бщлаклари ъар хил бщлиши мумкин (болаларда щыиш жараёни алоъида ъарфларни бирга ыщшишдан бошланади). Хотиранинг оператив бирликлари деб аталмиш ушбу бщлакларнинг ъажми у ёки бу фаолиятнинг муваффаыиятли бажарилишига жиддий таъсир кщрсатади. Энг маыбул оператив бирликларни ъосил ыилишнинг аъамияти ана шу ъол билан белгиланади.
Оператив хотиранинг бу тарзда тушунилиши гарчанд узоы муддатли ва ыисыа муддатли хотираларни бир-бирига яыинлаштирувчи нуыталарни белгилаб беришига ыарамай, уни узоы муддатли хотирадан ъам, ыисыа муддатли хотирадан ъам ажратиб туради. Оператив хотирада ыисыа муддатли хотирадан ъам, узоы муддатли хотирадан ъам келиб турадиган материаллардан иборат «ишчи ыотишма» ъосил бщлади. Ушбу ишчи материал амал ыилиб турган даври мобайнида оператив хотира тасарруфида бщлади.
Хотиранинг тегишли турлари ъам худди ана шундай бирликни ифодалайди. Жумладан, тушунча ъаыидаги фикр хотираси сщз-мантиы хотира бщлиш билан бирга ъар бир алоъида ъолда, шунингдек, ё ихтиёрсиз, ёхуд ихтиёрий хотира бщлиб ъисобланади; айни чоьда у албатта ё ыисыа муддатли, ёхуд узоы муддатли хотира тарзида намоён бщлади.
Бошыа жиъатдан ыараганда, хотиранинг айнан бир хилдаги мезонига кщра ажратилган ъар хил турлари ъам щзаро боьланган бщлади. Жумладан, ъаракат, образли, сщз-мантиы хотира шунинг учун ъам бир-биридан алоъида амал ыила олмайди, негаки энг аввало ташыи оламдаги нарсалар ва ъодисаларнинг тегишли жиъатлари ва бинобарин, уларнинг акс эттирилиши шакллари ъам щзаро боьлангандир. Ихтиёрсиз ва ихтиёрий хо­тира щртасида ъам мураккаб изчил боьланиш мавжуд. Ыисыа муддатли ва узоы муддатли хотира турига келганда шуни айтиш керакки, улар щз моъияти жиъатидан битта жараённинг иккита босыичи ъисобланади. Ыисыа муддатли хотира - шундай бир щтказувчидирки, бирон-бир нарса бу щтказувчини четлаб узоы муддатли хотирага щта олмайди. Унинг барча жараёнлари ъамиша ыисыа муддатли хотирадан бошланади.

Саволлар

1. Ъаракат хотираси нима?
2. Эмоционал хотира нима?
3. Образ хотираси нима?
4. Эйдетик хотира нима?
5. Сщз-мантиы хотира нима?
6. Ихтиёрсиз хотира нима?
7. Ихтиёрий хотира нима?
8. Узоы муддатли хотира нима?
9. Ыисыа муддатли хотира нима?
10. Оператив хотира нима?



Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling