Adabiyotshunoslik

adabiy mahdudlik va badiiy tafakkurning biqiq xolga tushib 
qolishi, avvalo, boshqa adabiyotlarni o‘rganmaslik, o‘z adabi­
yotiga tanqidiy nazar bilan qaray bilmaslik, qiyoslash, so-
1 
Qarang: О нарративных техниках // http:// litmasters.ru/pisatelskoe-masterstvo/o-
narrativnyx-texnikax.html
2 
Жирмунский В.М. Сравнительное литературоведение. – Л., 1979. – С.77.
3 
Курамбоев К. Адабий алоқалар – миллий адабиётлар тараққиётининг қону ният-
ларидан бири //
lishtirish imkoniyatidan mahrumlik hisobiga ro‘y berishi, shu 
ma’noda uzoq va yaqin xorijdagi barcha adabiy hodisalarni 
o‘rganib borish, badiiy yangiliklardan boxabarlik, mutolaa va 
ijodiy aloqalarga kirishish muayyan xalqqa mansub har qan­
day adabiy jarayonni professional jihatdan oziqlantirishi ha­
qidagi muhim fikrni bildiradi
1
.
Tipologiya – genetik jihatdan o‘zaro bog‘lanmagan, tili, 
tarixi, madaniyati tamomila farq qiladigan xalqlar adabiyotida 
mushtarak jihatlarni aniqlashga yordam beradigan kompara­
tivistik tushuncha hisoblanadi. Adabiy hodisalarni tipologik 
jihatdan o‘rganish, jahon adabiyotida kechadigan umumiy ja­
rayonlarni anglab yetishda, adabiyotlararo aloqalarni yuzaga 
chiqarishda muhim rol o‘ynaydi.
 
Qiyoslash tipologiyasi deganda biz umumiy xususiyatla-
riga (janri, etnik xususiyatlariga va h.k.) ko‘ra u yoki bu adabi­
yot namunalarining qiyoslanishini tushunamiz. Tipologiya 
natijasida ayrim adabiyotlarga xos bo‘lgan umumiy qonuni­
yatlar shakllanadi. 
D.Dyurishin adabiyotni tipologik o‘rganish yo‘nalishi ning 
jahondagi eng yirik mutaxassisi, mashhur slovak olimidir. U 
o‘z izlanishlarida tipologik tahlilni adabiyotshunoslikning 
muhim masalalaridan biri sifatida e’tirof etadi va uning vazi­
fasi adabiy ta’sirning mohiyatini aniqlash, ichki qonuniyatla-
rini ochishdan iboratligini ta’kidlaydi
2
.
D.Dyurishin tipologik o‘xshashliklarni uch turga ajratib 
o‘rganishni tavsiya qiladi: