Adam Smitni "xalqlar boyligi"
U.Stafford, Italiyada G.Skaruffi
Download 34.62 Kb.
|
savollar
- Bu sahifa navigatsiya:
- Moliyaviy piramida
U.Stafford, Italiyada G.Skaruffi va boshqalardir. Masalan, florensiyalik (Italiya) bankir B.Divanzetti (1529-1606) pul (chaqa)ni iqtisodiy organizmning qoniga o’xshatadi, demak, agar chaqa (pul) bo’lmasa (qon kabi), organizm o’ladi. Kapitalizmning o’sishi, savdoning rivoji tufayli bu siyosat o’zini oqlamadi (XVII asrdan boshlab XVIII asrgacha), pul balansi siyosati savdo balansi siyosati bilan almashdi. Bunda davlatdan pul olib chiqishga ruxsat berildi. Albatta oltin va kumush pullarning ahamiyati yo’qolmagan, ammo yendi imkon boricha chetga ko’proq mahsulot sotib, aksincha chetdan kamroq keltirish siyosati olib borildi, ya’ni faol va ijobiy savdoga amal qilindi. Buni proteksionizm siyosati deyiladi (erkin savdoga qarama-qarshi). Bu siyosatni ayniqsa Angliya keng qo’llagan. Xullas, merkantilistlar qiymatning mehnat nazariyasidan ancha uzoqda edilar. Merkantilizm (proteksionizm) siyosati kapitalning dastlabki jamg’arilishini va demak, feodalizmdan kapitalizmga o’tishni tezlashtirdi)
Ilk merkantilizm nazariyasi (Sharqiy Evropa, ayniqsa Rossiya o`z rivojlanishida g`arbdan nisbatan orqada qolgan edi. Shu sababli boshlang`ich boylik orttirish davrida ilk merkantilistik nazariyalar va amaliyoti Rossiyada XVII asrning o`rtalari, shoh Aleksey Mixaylovich davriga to`g`ri kelgan. Birinchi yirik Rossiya merkantilistlari sifatida Afanasiy Ordin – Nashchokinni tilga olish mumkin (1605-1680).) Aksioner jamiyatlarining moliya tizimida «Piramida» usulining mohiyati. (Moliyaviy piramida (Ponzi sxemasi) firibgarlik turi boʻlib, unga koʻra avvalgi investorga vaʼda qilingan daromad yangi kelgan investorlar mablagʻi hisobidan toʻlab beriladi. Moliyaviy piramidada jabrlanuvchilar („investorlar“) kelayotgan foyda boshqa investorlar hisobidan emas, balki qonuniy tijoriy operatsiyalardan (masalan, omadli investitsiyalar, tovar sotuvi) keladi deb oʻylashadi. Yangi investorlar oʻz mablagʻini ishonib topshirishi, investorlarning bir vaqtda oʻz mablagʻini qaytarib olish talabi bilan chiqmasligi va qalbaki hisobotlar omadli investitsion kompaniya haqida illyuziyani paydo qiladi. Moliyaviy piramida asoschilari yangi aʼzolarga noreal darajada yuqori foizli daromadlarni taklif qilishadi. Vaholanki, bunday foizli daromadlarni uzoq muddatda taʼminlab boʻlmaydi yoki bu faoliyat yuqori riskka ega boʻladi. Koʻpincha „moliyaviy piramida“ „firibgarlik“ ning sinonimi sifatida talqin qilinadi. Biroq, amalda, piramida sxemasi firibgarlik boʻlmasligi mumkin. MMM-2011 piramida sxemasini tashkil etgani uchun Sergey Mavrodini jinoiy javobgarlikka tortishga urinishlar tarixi bunga yorqin misol boʻldi. Ular hech qanday firibgarlikda emas, faqat noqonuniy tadbirkorlikka sheriklik vajlari bilan jinoiy ish qoʻzgʻatishlari mumkin edi) Jon Lo tizimining mohiyati, ahamiyati, inqirozining sabablari. (Jon Lo avvalgi merkantilistlardan sezilarli farq qiladi. U iqtisodiy rivojlanish omilini muomala sohasida izlasa ham, metall pullarni sharaflamaydi, aksincha ularni tanqid qiladi. 200 yildan so'ng J.M.Keyns oltin pullarni «varvarlarning qoldig'i» deb ataydi, xuddi shularni Lo ham aytishi mumkin. Loning fikricha, pullar metalldan emas, balki xo'jalik talabi asosida banklar tomonidan chiqariladigan kreditdan iborat bo'lmog'i kerak, ya'ni qog'oz pullarga ustunlik beriladi. Banklardan foydalanib, pul miqdorini o'stirish hozirgacha qo'llanilgan eng yaxshi usuldir. Lo tizimida yana ikki tamoyil muhim o'rinni egallaydi. Birinchidan, u banklar uchun kredit ekspansiyasi siyosatini, ya'ni bankda saqlanayotgan metall pul zahiralaridan ko'p marta ortiq ssuda berish huquqini ko'zda tutgan. Ikkinchidan, u banklarning davlat ixtiyorida bo'lishi va davlatning iqtisodiy siyosatni o'tkazishini talab etgan. Buni misolda ko'rsatadigan bo'lsak, bank aktivida oltin hisobida 2 mln funt sterling mablag' mavjud, ssudalar 10 mln funt sterling, aktiv summasi 12 mln funt sterling, passivda esa xususiy kapital 1 mln funt sterling, qo'yilmalar 1 mln funt sterling, banknotlar 10 mln funt sterling. Turg'un bankda bunday hodisa bo'lmaydi, ssuda va banknot summasi zahiraga yaqin bo'lishi kerak. Shu sababli bunday bank katta xavotir, tavakkalchilik bilan ish yuritadi. Jon Lo banklarning ijobiy, ustunlik tomonlarini ko'ra bildi, ammo uning salbiy holati, bo'lajak xavfni yo ko'rishni istamadi, yoki uni tushunib etmadi. Bu Lo tizimining bosh amaliy, nozik xavfi edi va u oxir-oqibatda unga zarba berdi. Nazariy jihatdan Lo katta xatoga yo'l qo'ydi. U pul va kreditni kapital bilan aynan bir deb o'yladi. U xato ravishda ssuda va pul chiqarishni kengaytirish bilan bank kapitalini yaratdi hamda shu bilan boylik va ish bilan bandlik ortadi deb o'yladi. U olib borgan kredit operasiyalar moliyaviy avantyurizm bo'lib chiqdi) Merkantilizm ta’limotining taniqli namoyandalari kimlar? (Xristofor Kolumb, Amerigo Vespuchchiga, Taniqli iqtisodchi N.D.Kondratev fikricha, merkantilistlarning iqtisodiy tizimi amaliy siyosat bo’lib, xalq xo’jaligi qandaqa bo’lishi kerak va unga nisbatan davlat hokimiyatining munosabati masalasi asosiydir. M.Blaus fikricha, merkantilistlar ilmiy dunyoqarashining yetakchi tamoyillari quyidagilar: 1)oltin va boshqa qimmatbaho metallar boylikning asosi sifatida qaraladi; 2)mamlakatga oltin va kumushlarning oqib kelishini ta’minlash maqsadida tashqi savdoni tartibga solish; 3)arzon xomashyoni import qilish yo’li bilan sanoatni qo’llab-quvvatlash; 4)import qilinadigan tayyor sanoat tovarlariga proteksionistik (yuqori) tariflar; 5)eksportni, ayniqsa tayyor mahsulot eksportini rag’batlantirish; 6)ish haqining past darajasini ushlab turish uchun aholi sonining o’sishi) Klassik iqtisodiy maktab vujudga kelishining shart-sharoitlari. Bu maktabning merkantilizmdan asosiy farqi nimadan iborat? (asoschilar A.Smit D.Rikardo Klassik maktab rivojlanishini 4 bosqichga ajratish va har bir bosqichni alohida maktab sifatida qarash mumkin. Birinchi bosqich vakillari ingliz iqtisodchisi V. Petti (1623— 87) va fransuz iqtisodchisi P. Buagilber (1646—1714) hisoblanadi. Bu bosqichda merkantilizm taʼlimotining xatolari yoritib beriladi. Kiimatning mehnat nazariyasi ilgari suriladi va har qanday qiymatning manbai va oʻlchovi tovar mahsuloti yoki boshqa boylikni yaratish uchun sarflangan mehnat miqdori deb qaraladi. Boylik va farovonlik asosi muomala sohasida emas, ishlab chiqarish sohasida yaratilishi koʻrsatiladi. Bu bosqich 18-asr oʻrtalari va 2-yarmida fransiyalik F. Kene va A. Tyurgolar tomonidan ilgari surilgan fiziokratizm bilan yakunlanadi (qarang Fizi-okratlar). 2-bosqichni ingliz iqtisodchisi A. Smit asarlaridagi iqtisodiy gʻoyalar, 3-bosqichni 19-asrning 1-yarmida yashagan fransuz iqtisodchisi J. B. Sey, ingliz iqtisodchilari D. Rikardo, T. Maltus, N. Senior, amerikalik G. Keri asarlarida bayon etilgan qarashlar tashkil etadi. Klassik siyosiy iqtisod maktablarii.m.ning rivojidagi 4-bosqichni J. S. Mill qarashlari yakunlaydi.) V.Pettining iqtisodiy qarashlari, uning uslubi. (Petti Uilyam (1623-1687 gg.) - Ingliz tili iqtisodchi olim va faylasuf. U xizmat, u mashhur bo'ldi Oliver Cromwell va ingliz Respublikasini. olim musodara uchun mo'ljallangan nivelmanı samarali usullarini ishlab chiqdi. Uilyam bir muddat uning shaxsiy kotibi bo'ldi va yaxshi oqilona talablarini esda mumkin ", fuqarolar tinchligi va moddiy baraka". Shuning uchun, uning hayoti eng u Irlandiya farovonlik manbai izladim. Uilyama Petti ko'pincha birinchi haqiqiy olim-iqtisodchi deyiladi. Uning tadqiqot chuqurligi Tomas Mann, Yo'shiyo Bola va Dzhona Løkka yuqorida uni qo'yadi. Kichik ishi oldin siyosiy iqtisodini. soliq solish bilan bog'liq Uning eng mashhur nazariya, milliy boylik, pul bilan ta'minlash va uning aylanish, xarajatlar, foiz stavkalari, xalqaro savdo va investitsiya hukumat darajasi. Kichik, birinchilardan merkantilist fikr qarshi. U ishlab chiqarish ishlari sarflanmaydi haqida hech qanday mahsulot qiymatining asosi asoslangan bo'lishi kerak, deb hisoblaydi. mamlakatning milliy boyligi, shuningdek, ularning ortiqcha Uning fikricha, nafaqat oltin va kumush, va pul yo'qligi uchun emas, balki faqat zararli emas,) Qiymat, ish haqi, pul, renta to’g’risidagi g’oyalar Kapitalizm, xususiy mulk, erkin tadbirkorlikka bo’lgan munosabat. Angliyada manufaktura ishlab chiqarish asoslari Klassik siyosiy iqtisod namoyondalarining g`oyalari Mehnat qiymati nazariyasi V.Pettining “soliq va to`lovlar traktati” asarning mohiyati va ahamiyati Yer rentasi Fransiyadagi klassik siyosiy iqtisodning paydo bo`lishi Merkantilizm nazariyasini tanqidi Bozorda ko`rinmas qul iqtisodiy mazmuni va mohiyati Anliya va Fransiyadigi klassik va siyosiy iqtisodninf bir biridan farqi Fiziokratlarning qushimcha mahsulot va ularning qiymati nazariyasi Iqtisodiy liberallizm Sof mahsulot to`g`risidagi ta`limot Fransiya iqtisodiyotini ilk islohotlar P.Buagilber qishloq xo’jaligini qo’llab-quvvatladi na`zariyasi Fransiyaning shu davrdagi iqtisodiy ahvoli va uning P.Buagilber qarashlariga ta’siri. V.Pettining qarashlaridagi cheklanganlik. Klassik iqtisodiy maktabning Angliyada vujudga kelishi tarixi Angilyadagi sanoat inqilobi A.Smitning bosh iqtisodiy ta`limot nazariyasi A.Smit iqtisodiy ta`limot Mehnat taqsimotining ustunlik tomonlari Klassik iqtisodiyot nazariyasi Klassik iqtisodiyot nazariyasining g`oyalari Klassik iqtisodiy maktabning rivojlanish bosqichlari Adam Smith klassik iqtisodiy ta`limot nazariyasi Adam Smithning xalqlar boyligi asarining mohiyati va mazmuni Mehnat taqsimoti Qiymat va iste`mol qiymat nazariyasi Kapital va ijtimoiy ishlab chiqarish Unumli va unumsiz mehnat Bozor iqtisodiy nazariyasi Xalq boyligi nazariyasi Iqtisodiy qonon va kategoryalar A.Smitning iqtisodiy nazariyasi tanqidi A.Smitning takror ishlab chiqarish nazaryasi Marksizm vujudga kelishining tarixiy shart-sharoitlari K.Marks va F.Engels iqtisodiy ta’limotlari Neoklassik iqtisodiy nazariya Naflilik nazariyasi Hozirgi zamon klassik iqtisodiy nazariya Iqtisodiy liberallizm prinsiplari Erkin raqobat prinsiplari Noeklassik iqtisodiy nazariya xususiyatlari Firma nazariyasi Ishlab chiqarish omillari Xalq is`temoli talablari va xizmatlariga bo`lgan talab Tovar nafliligi Marjinal inqilob Takomillashgan raqobat iqtisodiyoti Institutsionalizm Neoklassik iqtisodiy qarashlar tanqidi Ekologik iqtisodiyot Tovar talabi va taklifi Bozor iqtisodiyoti sharoitida baho V.Leninning kapitalistik iqtisodiyot ta`loimoti Ishchilar sinfining absolyut va nisbiy qashshoqlanishi Xayoliy sosializm vujudga kelishidagi tarixiy shart-sharoitlar Xayoliy sosializmning haqiqiy rivojlanish davri Xayoliy sosialistlarning adolatli jamiyat nazariyasi Sen-Simonning iqtisodiy g`oyalari Sen-Simonning iqtisodiy ta`limotlar tarixi Sen-Simon va fransuz iqtisodiy ta`limotlar farqi Sen-Simonning jamiyatning rivojlanish konsepsiyasi Sen-Simon iqtisodiy nazariya tanqidi Sh.Furening iqtisodiy qarashlari Sh.Fure davridagi yashash va ijodi Sh.Furening asarlaridagi iqtisodiy ta`limotlar Sen-Simon va Sh.Furening iqtisodiy g’oyalari bir-biridan nimasi bilan farq qiladi? R.Ouyenning iqtisodiq konsepsiyasi xususiyati R.Ouyenning iqtisodiy ta`limoti R.Ouyen iqtisodiy g`oyalarining xususiyatlari Sosialist-rikardochilar (J.Grey, T.Godskin, J.Brey)ning iqtisodiy qarashlariga Sosialist-rikardochilarning iqtisodiy ta`limoti xususiyatlari. Sosialist-rikardochilarning ijtimoiy-iqtisodiy g`oyalari Sosialist-rikardochilar iqtisodiy ta`limoti va ahamiyat Iqtisodiy ta’limotlar tarixida sosialist-rikardochilarning tutgan o’rni va ahamiyati XIX asrning o’rtalarida Germaniyaning iqtisodiy rivojlanish xususiyatlari F.Listning hayoti va ijodi F.List iqtisodiy ta’limotlar tarixi F.Listning asosiy iqtisodiy asarlarii F.List ta’limotida taraqqiyotining tarixiy bosqichlari Tarixiy maktabning asosiy vakillari V.Rosherning asosiy iqtisodiy ta`limoti K.Knisning tarixiy maktab rivojiga qo’shgan hissasi B.Gildebrand insoniyat taraqqiyotining nazariyasi Tovar va natural xo`jaligi Kredit xo`jaligi Tarixiy maktabning iqtisodiyot fani rivojiga qo’shgan hissasi va ro`li. XIX asrning 70-yillarida iqtisodiy g`oyalar Marksistik ta’limoti Yangi tarixiy maktab asoschilari G.Shmoller va L.Brentanoning iqtisodiyta`limoti Ijtimoiy-siyosat uyushmasining asosiy vazifalari nimadan iborat? V.Zombart va M.Veberning asosiy iqtisodiy g`oyalar Eng yangi tarixiy maktab iqtisodiy ta`limoti Germaniyada iqtisodiy ta’limotlar xususiyati 1. XIX asrning oxiri va XX asrning boshlarida vujudga kelgan iqtisodiy ta’limotlarga xos xususiyatlar 2. XIX asrning 70-yillarida shakllangan qaysi nazariy maktablarni bilasiz? Bu davrda yangicha ilmiy tahlilni maydonga tashlagan olimlar kimlar?
4. Marjinalizmning iqtisodiyot fanida tutgan o’rni va ro`li. 5. K.Menger, Ye.Byom-Baverk va V.Fizerning asosiy asarlaridagi iqtisodiy ta`limot 6. U.Jevonsning iqtisodiy ta`limoti
Baho, talab va taklif o’rtasidagi bog’lanish Taklif nazariyasi «Marshall hochi»ning mazmunini Takror ishlab chiqarish nazariyasi Doimiy va o’zgaruvchi harajatlari J.B.Klarkning statik va dinamik iqtisodiyot to’g’risidagi g’oyalari «Eng yuqori unumdorlik qonuni»ning asosiy xususiyatlari. V.Paretoning umumiy iqtisodiy muvozanat konsepsiyasi mohiyati Naflikni maksimallashtirish nazariyasi institusionalizm paydo bo’lishining shart-sharoitlari. Institusionalizmning mohiyati va o’rganish metodologiyasi Institusionalizmning g`oyasining asoschilari Institutlar tushinchasi T.Veblenning asosiy asaridagi g’oyalar, nimani anglatadi? Institutsionlar nazariyalar Klassik siyosiy iqtisodning parchalanish sabablari Klassik siyosiy iqtisodning yemirilish shart sharoitlari Iqtisodiy nazariya metodologiyasi Institutsionalizm metodologiyasining xususiyati Ilk institutsional nazariyaning evolutsiyasi Klark institutsional nazariylari Berli institutsional nazariyasi AQSH dagi buyuk depressiya Rusveltning intitutsional siyosati J.Kommonsning asosiy g’oyalari Ma’muriy kapitalizm nazariyasi Kon’yuktur - statistik oqimning mohiyati, U.Mitchell g’oyalarining asosi N.D.Kondratevning siklik rivojlanishi konsepsiyasi Institusionalizmning evolyusiyasi davridagi olimlar va ularning g’oyalari. Jahon xo’jaligi vujudga kelish sabablari va oqimlari Xalqaro iqtisodiy integrasiya obyektiv zaruriyati? Solishtirma afzallik konsepsyasi "Ishlab chiqarish omillarinningg xalkaro taqsimoti" nazariyasi Xalqaro monopoliyalar Ingliz olimi Meynard nazariyasi Keyns “pullar to`grisidagi traktat” asarining mohiyati va ahamiyati Keynsning pul islohoti to`g`risidagi ta`limoti “Bandlik, foiz va pul umumiy nazariyasi” asarining mihiyati va ahamiyati Bredton-Vud kelishuvi nazariyasi Nomukammal raqobat bozori nazariyalarining paydo bo’lish shart-sharoitlari E.Chemberlin monopoliya nazariyasi Mehnat diffensiasiyasi nazariyasi Baholanmagan raqobat omillari Monopolistik raqobat J.Robinsonning monopoliyaga munosabati, mukammal va nomukammal raqobat Monopsoniya tushinchasi Raqobat nazariyasi Takomillashgan raqobat Takomillashmagan raqobat Nomukammal bozorning xususiyatlari E.Chemberlinning monopolistik raqobat nazariyasi J.Robinsonning iqtisodiy ta’limoti Anti monopol siyosat Takomillashgan raqobat qonuni Monopolizmga qarshi kurash Raqobat va tadbirkorlik Iqtisodiyotda raqobat Tarmoqlararo raqobat Raqobat bardoshlik Neoliberalizm vujudga kelishining shart-sharoitlari, keynschilikdan farqi Neoliberalizmning umumiy xususiyatlari Chikago monetarizm maktabi Proteksionizm siyosati «Ijtimoiy bozor xo’jaligi», uning tiplarini Fridmanning «ishsizlik tabiiy normasi. Mizes, Xayeklarning iqtisodiy g’oyalari mohiyati va ahamyati Lukasning «rasional kutilmalar» nazariyasi Neoliberalizm nazariyasi Neoliberalizmning klassik liberalizmdan farqi Iqtisodiyotning davlat tomonidan boshqarish Neoliberalizmning nazariy asoslari Neorebalizm iqtisodiy siyosati Keynsiancha makroiqtisodiy boshqarish Ijtimoiy konsepsiya Neoreberalizm siyosatini tanqid Nereberalizm va masuliyatsizlik Inflyatsiya Neoreberalizm siyasitining mohiyati va ahamiyati Neoreberalizm siyosaining ijobiy va salbiy tomonlari Neoklassik yo’nalishning asosiy mohiyati nimalarda ifodalanadi. Hozirgi davr iqtisodiy ta’limotlarining xususiyatlari Ijtimoiy-iqtisodiy yo’nalishining shakllanishi va rivojlanishi Keynsning iqtisodiy qarashlari,keynschilik,yangi keynschilik. Yangi sivilizasiya mohiyati va ahanyati "Yangi sivilizasiya" asarining mohiyati va ahanyati Neoinstitusionalizm nazariyalari Hozirgi davr iqtisodiy ta’limotlarining asosiy xususiyatlari. Ijtimoiy-iqtisodiy yo’nalishining shakllanishi va rivojlanishi. Iqtisodiy nazariya fanining rivojlanish bosqichlari Ishlab chiqarish omilllari nisbati nazariyasi Sanoatni tashkil etish nazariyasi Tovarlarning haotiy sikl natijasi Temur tuzuklaridagi iqtisodiy qarashlar Harajatlar nazariyasi mohiyati Investitsiya nazariyalari mazmuni Iqtisodiy siyosat nazariyasi Institutsional iqtisodiy nazariya Inson kapitali nazariyasi Monetar konsepsiyasining mohiyati Yusuf Xos Hojib Bolasog‘uniy iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari Abu Ali ibn Sino iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari Forobiy Abu Nasr ibn Muhammad iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari O’zbekiston respublikasida bozor munosabatlarini shakllantirishning “o’zbekcha modeli” Qadimgi Rimdagi iqtisodiy ta`limotlar Qadimgi Rimdagi qulodorlik va qulchilik jamiyati A.Smit davridagi mulk munosabtlari Aristotelning iqtisodiy qarashlari Platon - natural ishlab chiqarish haqida fikrlari Ksenofontning iqtisodiy qarashlari Yunonistondagi siyosiy islohotlar Ijtimoiy yo`naltirilgan bozor munosabatlarni shaklantiruvchi asosiy 5 tamoili. Beruniy Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad iqtisodiy ta`limotlari haqidagi fikrlari Farbda (Qadimgi Gresiya - Yunoniston va Italiyada) quldorlik tuzumi Neoinstitusionalizmda ijtimoiy-iqtisodiy yondashuv(T.Veblen). Keyns ta’limotining xususiyatlari Neoinstitusionalizmda ijtimoiy-huquqiy yondashuv (Jon R.Kommons). Fridrix Xayek iqtisodiy qarashlari M.Fridmenning iqtisodiy qarashlari Chikago monetarizm maktabi shakllannishi asoslari. Download 34.62 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling