Adhamova muxlisa nargizdoshlar oilasidagi dorivor turlar, bioekologiyasi, areali va sistematik tahlil

soxta tilchasimon yoki voronkasimon gullar bo‘ladi. Bu 
oilachaga 
O‘zbekistonda 
keng 
tarqalgan shuvoq, 
tirnoqgul, 
kungaboqar, bo‘znoch, andiz, bo‘yimodaron kabi turkumlarning 
turlari kiradi. Turlarga boyligi jihatidan shuvoq turkumi oilachada 
alohida 
o‘tinda 
turadi. 
Shuvoq turkumiga mansub o‘simliklar chorvachilikda o‘ziga xos 
o‘rinni egallaydi.
O‘zbekistonda shuvoqning 39 turi uchraydi. Bular bir yillik hamda ko‘p 
yillik o‘tlar va yarim 
butalardir. 
Oq shuvoq, turon shuvog‘i (qora jusan), yovshan shuvoq kabi turlari 
O‘zbekistonda keng tarqalgan. Yozning quruq va jazirama kunlarida 
shuvoqda «yozgi tinim» davri boshlanadi. Kuz kelgach, shuvoqlar yana 
o‘sa boshlaydi. Sentabrning ikkinchi yarmida gullaydi. Shuvoq 
savatchalari ro‘vak xilidagi to‘pgulga o‘rnashgan. Savatchalarning har 
birida 5–7 tadan ikki jinsli tilsimon gullar bo‘ladi. Mevasi oktabrning 
oxiri yoki noyabrning boshida pishadi va to‘kiladi. 
Cho‘l o‘tloqlaridagi shuvoqlar qorako‘1 qo‘ylari va tuyalarning kuzgi 
hamda qishki asosiy ozig‘idir. Shuvoqlarni o‘rib qish uchun xashak 
g‘amlanadi. 
Shuvoqlar bebaho shifobaxsh o‘simlik hamdir. Bunga misol 
qilib, ermon shuvog‘ini ko‘rsatsa bo‘ladi. Uning bargi, poyasi va 

---

to‘pgulidan tayyorlangan dorilar ilmiy tabobatda kasalliklarni 
davolashda ishlatiladi. 
Tabiiy holda uchraydigan dorivor o‘simliklarga bo‘yimodaron, 
bo‘znoch turkumining vakillari kiradi. 
Gulzorlarda 
to 
qish 
kelguncha 
chaman 
bo‘lib 
ochilib 
turadigan qashqargul, 
xrizantema, 
qo‘qongul, 
kartoshkagul va dastargullar ham qoqio‘tdoshlarga mansub madaniy-
manzarali o‘simliklardan hisoblanadi. 
Ta’kidlash joizki, mazkur oilaning 13 turkumga mansub 50