Adhamova muxlisa nargizdoshlar oilasidagi dorivor turlar, bioekologiyasi, areali va sistematik tahlil

Oq narsiss-Narcissus poeticus. Ko’p yillik piyozli, manzarali 
o’simlik. Aprel oyida gullaydi (39-rasm).

---

39-rasm. Oq narsiss-Narcissus poeticus: 1umumiy ko’rinishi, 2-
piyozli ildizi, 3-gulining ko’ndalang kesimi, 4-mevasi, 5-mevaning 
ko’ndalang kesimi. 
Topshiriqlar va ish tartibi: 
1. Piyozdoshlar va Narsisdoshlar oilalarining vakillari bilan 
gerbariy nusxalari, jadvallardan foydalanib tanishib chiqing. 
2. Piyoz va oq narsissning umumiy ko’rinishini gerbariy 
nusxalaridan foydalangan holda ko’rib chiqing. 
3. Ikkala oila vakillarining umumiy ko’rinishiga e'tibor berib, 
rasmlarini a’lbomga chizib oling. Gul formulasi va diagrammasini 
chizing 
Hilolnamolar – Cyperales qabilasi 
Hiloldoshlar –Cyperaceae oilasi. Qabila bitta oilani o’z ichiga 
oladi.
Umumiy tushunchalar. Hiloldoshlar oilasiga 100 ta turkum, 
4000 dan ortiq tur kiradi. Ko’p yillik o’tlar bo’lib, yer yuzida keng 

---

tarqalgandir. Bizda 16 turkumga mansub 90 ta turi o’sadi. Barglari 
ingichka qattiq. Gullari mayda, ko’rimsiz, ikki yoki bir jinsli, 
boshoqchalarda 
joylashgan. 
Shamol 
yordamida 
changlanadi. 
Gulqo’rg’oni 6 ta yoki 3 ta tangachadan iborat, changchisi - 3 ta, mevasi 
— 3 qirrali yong’oqcha. Oilaga o’zimizda keng tarqalgan rang qiyoq 
(Carex), salomalaykum (Cyperus) kabi turkumlar kiradi. Oila vakillari 
yem-xashak o’simligi sifatida muhim ahamiyatga ega. 
Qorabosh, rang – Carex pachystylis. Ko’p yillik efemyeroid, 
bo’yi 7-30 sm keladi. Rang chim hosil qilib o’sadi, qalinligi 8 - 9 sm ga 
yetadi. Idizi yordamida vegetativ ko’payadi. Poyasi silliq. tubi qora-
qo’ng’ir, pastki barglari qin hosil qilib joylashgan, uzunchoq, uchi 
ingichka. Barglari mayin, yassi yoki yarim buralgan, poyadan kaltaroq, 
asosan, adir o’simligi, uni chorva mollari, qo’y-echkilar yaxshi iste'mol 
qiladi. Mevasi qo’ng’iroq qoramtir tusda bo’lib, poyasining uchki 
qismida joylashgan. Ba'zida shuning uchun qorabosh deb ham aytiladi. 
Urugidan undirish qiyin. Rangning afzalligi shundaki, qorako’l qo’ylari 
qishdan toliqib, vitaminlarga ehtiyoj sezilgan paytda, ko’m-ko’k bo’lib 
o’sadi. Uni mollar yeb, ancha tetiklashib oladi. Qo’y, qoramol, otlar 
uchun yaxshi xashak hisoblanadi. Qiyoqlardan bo’yra to’qishda, 
manzarali, qumni mustahkamlaydigan o’simlik sifatida ham 
foydalaniladi.