«Aftomatik boshqarish nazaryasi» fanidan
AVTOMATIK BOSHQARISH PRINSIPLARI
Download 0.94 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 3.1.Obyektalar xaqida umumiy ma’lumot
|
2.2. AVTOMATIK BOSHQARISH PRINSIPLARI
Boshqarish obyektini bilgan holda avtomatik boshqarish sistemasini qurish uchun biz qanday maqsadda va qanday usullar bilan obyektni boshqarish, boshqarish sistemasi oldida qo'yilgan masalalami bilishimiz zarur. Avtomatik boshqarish sistemalari tomonidan hal qilinadigan masalalami quyidagicha guruhlarga bo‘lish mumkin: 1.Stabilizatsiya masalasi. Bu holda obyektni xarakterlovchi u yoki bu kattaliklami berilgan aniqlikda ushlab turish zarur. 2.Dasturiy boshqarish. Bu holda boshqariladigan kattalikning o‘zgarish qonuni oldindan ma'lum va boshqarish sistemasi operatori to- monidan beriladi. 3.O‘zgarish qonuniyati oldindan ma’lum bo‘lgan kattalik o'zgarishini kuzatish. Bu holda boshqariladigan kattalik berilgan aniqlik bilan o‘lchanadigan kattalik o‘zgarishlarini aks ettirishi lozim. Bunday boshqarish sistemalari kuzatuvchi sistemalar deyiladi. 4. Mustaqil moslashuvchi sistemalar. III. BOB. OBYEKTLARNI TAHLIL QILISH USULLARI 3.1.Obyektalar xaqida umumiy ma’lumot Avtomatik boshqaruv nazariyasida avtomatlashtirilishi zarur bo’lgan ixtiyoriy obyekt avtomatlashtirish obyekti sifatida qaraladi. Obyektning xadmi va tuzilishi avtomatlashtirish darajasini bildiradi. SHunday qilib, kimyo ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirishda alohida apparat, mexanizm, texnologik xudud, texnologik chiziq, yoki korxona avtomatlashtirishdir . Ixtiyoriy obyektni avtoatlashtirishda albatta uning kirish va chiqish parametrlari. Kirish parametrlariga fizik kattaliklar ya’ni obyektga kriuvchi xom- ashyoni tavsiflovchi harorat, sarf, bosim, kontsentratsiya, elektr toki hamda tashqi muxitning ta’siri kiradi. Obyekt kirish parametrlarini dastlabki holatdan og’ishi (issiqlik almashinuvchi bzalarda haroratni o’zagirishi, tutashib ishlovchi yuzalar sirtida ishqalanishni ortishi) parametrlari. Obyektning g‘alayon paydo bo‘lganidan so‘ng odam yoki avtomat rostlagich yordamisiz yana muvozanat holatiga qaytish xususiyati о ‘zo ‘zidan to‘g ‘rilanish deyiladi. 0 ‘z-o‘zidan to ‘g‘rilanishning sonli qiymati o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi (koeffitsiyenti) va tarqalish tezligi orqali baholanadi. 0 ‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi p g‘alayonlovchi ta’sirning shu ta’sir natijasida sodir boiadigan rostlanuvchi kattalikning chetga chiqishiga bo‘lgan nisbatiga teng: _ d(S\-gi) _ d^g , с/Да с/Да ’ bu yerda: g{ — obyektdagi modda yoki energiyaning nisbiy qo'shilishi; g2 — obyektdagi modda yoki energiyaning nisbiy ayirmasi sarfi; gA — rostlanuvchi obyektdagi ko‘rilayotgan vaqt mobaynida yoki energiyaning qo‘shilishi va sarfming nisbiy ayirmasi; Да — rostlanuvchi obyektning nisbiy chetga chiqishi; o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi oichovsiz kattalik. Chiziqli obyektlar to‘g‘rilanish koeffitsiyenti kirish signalining ko‘rilayotgan o‘tish kanali bo‘yicha kuchayish koeffitsiyentiga teskari kattalikdir. Shuning uchun, p qancha katta boisa, rostlanuvchi obyektning bir qiymatli g‘alayonlovchi ta ’sir kuchidagi qoldiqli chetga chiqishi shuncha kichik boiadi. O‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish qobiliyatiga ega boim agan (p = 0) obyektlar neytral yoki astatik deyiladi. G‘alayonlovchi ta’sir boim asa, bunday obyektlar rostlanuvchi kattalikning istalgan qiymatida muvozanat holatda boiadi. Agar muvozanat holati buzilsa, rostlanuvchi kattalikning o‘zgarish tezligi g‘alayon kattaligiga to‘g‘ri mutanosib boladi. 0‘z -o‘zidan to‘g‘rilanish rostlanuvchi obyektning kirishida ham, chiqishida ham mavjud boiishi mumkin. Nollik qiymatidan tashqari, u musbat yoki manfiy boiishi mumkin. 0‘z-o‘zidan to‘g‘rilanishi m aium (p < 0) qiymatga ega boigan obyektlar modda yoki energiyaning berilishi va iste’moli o‘rtasidagi tenglikni tiklash qobiliyatiga ega. turg‘un yoki statik deyiladi. Agar o‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish darajasi p=o boisa, obyekt ideal o‘z o‘zidan to‘g‘rilanishiga ega boiadi. Bu, demak, obyekt o‘zining muvozanat holati va rostlanuvchi kattaligining o‘zgarmas qiymatini har qanday g‘alayonlovchi ta’sirlar qiymatida ham saqlab qoladi. 0‘z-o‘zidan to‘g‘rilanish (p < 0) boim agan obyektlarning statsionar rejimi muvozanat holati buzilganda qayta tiklanmaydi. Bunday obyektlar noturg‘un deyiladi. Download 0.94 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|