Agrokimyo kirish

Hosil bilan tuproqdan olinadigan K₂O miqdori
(7.1-jadval)

Ekinlar	Hosildorlik, s/ga	Hosil bilan tuproqdan olingan K2O, kg/ga
G’allasimonlar	58	175
Kartoshka	200	180
Qand lavlagi	200	150
Yem-oziqa qand lavlagisi	420	280
Beda, yo’ng’ichqa (pichan)	60	120
Oq karam	660	290
Sabzi	420	210
Kungaboqar (urug’i)	55	990

7.2. TUPROQDAGI KALIY

270. 
     O’simliklarning oziqlanishi uchun eng yaxshi manba kaliyning eaivchi tuzlaridir. O’simlik tomonidan tuganak ildiz va mikroorganizmlar tarkibidagi kaliy ham yaxshi o’zlashtiriladi. Almashinuvchi kationlar va kam eriydigan tuzlar bevosita rezerv vazifasini bajaradi.
     
271. 
     Tuproqdagi o’simlik oziqlanishi uchun asosiy bo’lgan harakatchan kaliyning miqdori K₂O ning umumiy zaxirasini bor-yo’g’i 0,5—2% ini tashkil qiladi. Demak, kaliyning umumiy miqdorini 99% ga yaqini uning almashinmovchi xili bo’ladi. Lekin ular ham ma’lum miqdorda o’simliklar tomonidan o’zlashtirilishi mumkin.
     

7.3. KALIYLI XOMASHYO KONLARI. KALIYLI O’G’ITLAR ISHLAB CHIQARISH VA ULARNING XOSSALARI

272. 
     Kaliy xlorid (KCI) umumiy ishlab chiqariladigan kaliyli o’g’itlarning 80—90% ini tashkil qiladi. Uning tarkibida 53,7—60,0% K₂O bo’ladi, namligi 1% dan oshmaydi. U sochiluvchan, qizg’ish yoki oqish rangli kulrang mavjli kristall inodda.
     
273. 
     Kaliy sulfat (K₂SO₄) — oq rangli mayda kristall kukun (sarg’ish jiloli bo’lishiga ham yo’l qo’yiladi), namligi 1,2% bo’ladi. Tarkibida 46—50% K₂O bo’ladi, yopishish xususiyati kuchsiz, zavoddan xaltalarga solib yoki to’g’ridan-to’g’ri transport vositasiga solib tashiladi.
     
274. 
     Xlor kaliyli-elektrolit (chiqindili KCl ) sarg’ish jiloli kuchli changga aylanuvchi mayda kristall kukun hisoblanadi K₂O miqdori 31,6—45,5% bo’ladi, yopishmaydi (namligi 4% dan ortmaydi), tashishda qog’oz xaltachalarga solinadi yoki shundayicha tashiladi.
     
275. 
     Kaliy magneziya (K₂SO₄ MgSO₄). Kulrang va qizg’ish jiloli kuchli changlanadigan kukun yoki aniq shaklga ega bo’Imagan kulrang-qizg’ish granulalar tarzida ishlab chiqariladi. Tarkibida 29% K₂O va 9% MgO bo’ladi; namligi 5% dan ziyod ernas, yopishmaydi, shundayligicha transport vositasiga solib yoki qog’oz xaltalarga solib tashiladi. Kaliy sulfat kabi xlorga nisbatan o’ta sezgir bo’lgan ekinlar uchun qo’llaniladi.
     
276.