Agrotexnologiyalar instituti elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish kafedrasi

1.1-jadval 
 
 
Energiya shakli 
Miqdori Mt 
Manba 
Insonlarni boqish va ish, 
hayvonlariga yem 
650 
Quyosh yorug‘ligi (hozirda) 

---

5 
О‘tinlar 
150 
Quyosh yorug‘ligi (о‘tgan 
zamonda) 
Gidroelektrstansiyalar 
100 
Suv harakati 
Kо‘mir, neft, gaz, torf 
6600 
Quyosh yorug‘ligi (о‘tgan 
zamonda) 
 
Shu bilan bir vaqtda insonlarni ozuqasi uchun har yili taxminan 400 Mt energiya 
sarflanadi, shundan 40 Mtga yaqini foydali mehnatga aylanadi. Xо‘jalik zaruratlariga 800 Mt, 
jamiyat ishlabchiqarishiga esa 1000Mt energiya sarflanadi. 
Shunday qilib 7500 Mt ni tashkil etuvchi yillik energiya istemolidan 2200 Mt foydali 
ravishda, qolgani esa issiqlik kо‘rinishida bekorga sarflanadi. Lekin hatto 2200/7500 Mt 
samaradorlik bilan ham insoniyat maqtana olmaydi, chunki yer yuziga quyoshdan 
taralayotgan va yiliga 10000000 Mt ni tashkil etuvchi energiya bu yerda hisobga olinmagan. 
Tamaddunning rivojlanishida energiya hal etuvchi rol о‘ynadi. Energiya istemoli va 
axborotning tо‘planishi, vaqt bо‘yicha taxminan bir xil xarakterlanadi о‘zgarishga ega, 
mahsulot ishlab chiqarish hajmi va energiya sarfi orasida mustahkam bog‘liqlik mavjud. 
Energiya istemolining о‘sishi ajablanarli darajada yuqori, lekin buning natijasida inson 
о‘z hayotining sezilarli katta qismini dam olishga, maorifga, yaratuvchanlik faoliyatiga 
bag‘ishlashi mumkin bо‘ladi va natijada uzoq umr kо‘rishga erishilmoqda. 
Biz energiyani zarur va bizga ishlash qobilyatiga ega deb hisoblaymiz. Jamiyatni 
energiya bilan taminlash quyidagilarga bо‘linadi, yani imoratlarni isitish, harakatni taminlash, 
bizga zarur bо‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish, turli mashina, mexanizm, asbob 
uskunalarni ishlash qobilyatini taminlash. Ovqat tayyorlash, yoritish hayot faoliyatini 
taminlash va boshqalar uchun zarurdir. 
Energiyani qо‘llashning bu misollarini quyidagi uchta katta guruhga bо‘lish mumkin: