Agrotexnologiyalar instituti elektr energiyasi va nasos stansiyalaridan foydalanish kafedrasi

Nazorat savollari: 
1.Quyosh suv chuchutgichini vazifasi nima? 
2.Quyosh issiqxonasini vazifasi nima? 
3. 
Quyosh meva quritgichini vazifasi nima? 
4. 
Geliosovitg‘ichni vazifasi nima? 

---

69 
10-MА’RUZA: Shamol elektr agregatlari. 
 
REJА: 
10.1. Shamol energetik qurilmalarning konstruksiyalari. 
10.2. Shamol energetik tizimlar 
10.3. Kichik shamol energetikaning iqtisodiyoti 
10.4. О‘zbekistonda shamol energetikaning potensiali 
10.1. Shamol energetik qurilmalarning konstruksiyalari. 
Konstruksiya bo‘yicha shamol g‘ildirak (SHG‘) ikkita alomat bo‘yicha tasniflanadi (10.1- 
rasm): 
1. ko‘taruvchi kuchdan foydalanuvchi (Y); 
2. qarshilik kuchdan foydalanuvchi (X). 
Masalan, qarshilik X kuchdan foydalanuvchi SHEQlarga yelkan (parus) kiradi. 
Ko‘taruvchi Y kuchdan foydalanuvchi SHEQlar dunyo shamol energetikada ko‘proq 
uchraydi, chunki kurakchalar uchining chiziqli tezligi (ko‘taruvchi Y kuchning ta’sir etish 
yo‘nalishga mos) shamol V oqim tezligidan ancha katta qiymatga erishish mumkin. 

---

70 
10.1-Rasm Qanotga ta’sir etuvchi aerodinamik kuchlarnig tо‘rtburchaklik 
10.1-a Rasm Shamol g‘ildirakka ta’sir etuvchi kuchlar 
Havo oqimi W nisbiy tezligi bilan α burchak ostida bostirib keladi va kurakchaga R kuch 
bilan ta’sir etadi. G‘ildirakni aylanishga keltiradigan maksimal kuch muayyan α urilish 
burchak ostida hosil bо‘ladi. Aylanma tezlik kurakchaning uzunligi bо‘yicha bir xil emas, 
uning elementlari g‘ildirak aylanish о‘qdan uzoqlashgan sari tezlik ortib boradi, nisbiy tezlik 
W ham ortib boradi. Demak, qanotning barcha elementlar maksimal kо‘tarish kuchiga ega 
bо‘lmaydi. Agarda kurakchadagi har bir elemetning φ burchakni uning aylanish о‘qdan 
uzoqlashgan sari о‘zgarib va eng samarali α urilish burchak taxminan о‘zgarmas saqlanadigan 
bо‘lsa, u holda kurakchaning barcha elementlar taxminan о‘zining maksimal kо‘taruvchi kuch 
bilan ishlaydigan shart bо‘lib qoladi. Qadalish φ burchak о‘zgaruvchan bо‘lsa kurakchaning 
sirti vinsimon shakliga ega bо‘ladi. Sifatli bajarilgan modellarda shamol energiyasidan 
foydalanish koeffitsenti ξ=46%-gacha boradi. 

---

71 
Mavjud bо‘lgan SHEQlar SHG‘ning tuzilish sxemasi va shamol oqimda uning 
vaziyati bо‘yicha uchta tasnifga bо‘linadi.