Ahamiyati, fanning maqsadi va vazifalari

1.1. Kirish 
Atrofimizdagi ihtiyoriy olingan biror bir ob’ekt (predmet, jarayon yoki 
hodisa) to‘g‘risida gap borganda albatta ularni tavsiflovchi muayyan xossa 
(xossalar)ni ko‘z oldimizga keltiramiz. Bu xossalar ko‘p yoki kam darajada 
namoyon bo‘lishi, boshqacharoq aytganda, miqdoriy baholanishi mumkin. Odatda 
miqdoriy baholashni o‘lchash amali orqali bajarish mumkin.

---

O‘lchashlar inson faoliyatining ajralmas bir bo‘lagi bo‘lib, uning hayotini 
o‘lchashlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. Kishi erta bilan uyg‘ongan zahoti, birinchi 
navbatda vaqtni baholaydi, choy ichganda esa haroratni, ishga yoki o‘qishga 
ketayotganda masofani baholaydi. O‘lchashlar uzluksiz, takroriy yoki davriy 
ravishda, ba’zan bilgan holda, ba’zan esa bilmagan holda sodir bo‘lib turadi. Ona 
tabiat insonni shunday bir, ajoyib, faqat o‘zigagina xos bo‘lgan xususiyat, ya’ni 
hissiyot bilan ta’minlaganki, bu nafaqat insonlar uchun, balki barcha tirik mavjudot 
uchun ham xos bo‘lgan bebaho in’omdir. Hissiyotni o‘ta murakkab bir o‘lchash 
asbobi sifatida tushunishimiz mumkin. Ammo shuni ta’kidlash joizki, atrofimizdagi 
muhitni, borliqni faqat hissiyot vositasidagina bilish bugungi kunga kelib, etarli 
bo‘lmay qoldi. 
Faraz qilaylik, elektr tarmog‘idagi kuchlanishning qiymatini bilmoqchisiz 
deb. Tabiiyki, faqatgina his etish organlari orqali buni amalga oshirib bo‘lmaydi. 
Buning uchun bizga "voltmetr" deb ataladigan vosita lozim bo‘ladi. Bundan 
tashqari, ushbu o‘lchash asbobidan foydalanish uchun mavjud tartib-qoidalarni ham 
bilish lozim bo‘ladi. 
Aksariyatingiz portfelda lineyka olib yurasiz. Odatda hammamiz bir narsaga 
odatlanib qolganmiz-ki, ushbu lineykada shkala bo‘lishi, turli lineykalalardagi 
shkalalar bir xildagi bo‘laklarga bo‘linganligi biz uchun tabiiy hisoblanadi. 
Modomiki, ushbu lineykalarni ishlab chiqarish, ulardagi shkala belgilarini bir xil 
qilib tayyorlash tagida katta mehnat yotadi. SHu mehnat mobaynida ham bir qancha 
o‘lchashlarni amalga oshirish kerak bo‘ladi. 
Hozirgi vaqtlarda xech bir mutaxassis yo‘q-ki, o‘z ish faoliyati mobaynida 
o‘lchashlarni qo‘llamasa. Uning oldida turgan muammo qanchalik murakkab bo‘lsa, 
o‘lchashlarning ahamiyati shunchalik salmoqli bo‘ladi. YUNESKO ma’lumotiga 
ko‘ra, hozirda inson faoliyatining 3000 dan ortiq sohasi aynan o‘lchashlar bilan 
chambarchas bog‘liq sanalar ekan. 
Har bir ishda muayyan tartib-qoidalar mavjudligi kabi o‘lchashlarning ham 
o‘ziga xos bo‘lgan qoidalari, usullari va bu usullarni amalga oshirish uchun 
ko‘rsatma bo‘lib xizmat qiluvchi uslublari mavjud bo‘lib, bularning bari muayyan 
me’yoriy xujjatlar asosida bir tizimga keltirilgan. 
Mana shu yuqorida aytilgan o‘lchashlar, hoh oddiy, hoh murakkab bo‘lsin, 
hoh bir martada o‘lchanadigan, hoh ko‘p martada o‘lchanadigan bo‘lsin, hoh 
oddiygina lineyka vositasida, hoh juda katta o‘lchamli maxsus qurilmalarda 
o‘lchanadigan bo‘lsin, barchasi uchun taalluqli bo‘lgan va aynan shu masalalar bilan 
shug‘ullanadigan alohida fan mavjud bo‘lib, unga metrologiya nomi berilgan. 
Metrologiya fani ham o‘z navbatida bir nechta tarmoqlarga bo‘linadi. Bu tarmoqlar 
o‘zining mohiyati, mazmuni, faoliyat doirasi va ob’ektlari bilan o‘zaro farqlanadi. 
Ushbu, "Kimyo va oziq-ovqat sanoatida metrologik ta’minot"fani ham 
metrologiyaning bir tarmoq fanlaridan hisoblanadi.