Ахборот коммуникация технологияларининг тараққий этиши билан ҳаётимизни қулайликлар билан бойитиш мақсадида тақдим

Назорат саволлари. 
1. 
Кадрлар тайёрлаш сиёсати. 
2. 
Электрон ҳукумат тизмида янги иш ўринларини яратиш 
усулларини айтинг.
3. 
Давлат бошқарув органлари фаолиятида ахборот 
бошқарув тизимини жорий этиш муаммолари ва имкониятлари 
қандай? 
4. 
Электрон ҳукумат тизмида тизими учун дастурий-техник 
ечимлар ишлаб чиқиш. 
5. 
Давлат бошқарув органлари ваколатларидан келиб 
чиққан ҳолда янги тузилма ва бошқарув тамойилларига қандай 
ўтилади? 
XI. Боб. Электрон ҳукумат ташкилий тузилмаси ва 
ҳуқуқий базасининг моддий ва ахборот ресурслари 
Режа: 
1. Ахборот майдони ҳақида тушунча ва унинг давлат 
бошқарувидаги ўрни. Горизонтал ва вертикал муносабатларда 
ахборот оқими ва уни бошқариш.
2. Электрон ҳукумат тизимида логистика масалалари.
3. Ахборот, дастурий ва электрон техник воситаларни 
ривожлантириш омиллари. 
Ахборот майдони ҳақида тушунча ва унинг давлат бошқарувидаги 
ўрни. Горизонтал ва вертикал муносабатларда ахборот оқими ва уни 
бошқариш 
“Электрон ҳукумат” тизимидаэлектрон ҳужжатлар айлануви 
тизимларини жорий этиш бўйича меъёрий тавсиялар ишлаб 
чиқилган. Муассаса ва ташкилотларнинг ахборот айлануви 
фаолиятида белгиланган шаклдаги ҳисоботлар ва тақдимотлар 
кўринишидаги турли ҳужжатларни шакллантириш асосий ўринни 
эгаллайди. Электрон-ахборот ресурслари, хусусан, ахборот тизими 
ёки маълумотлар базаси мавжуд шароитларда эса, талаб қилинган 
ҳужжатни шакллантириш имкониятини баҳолаш ва ечим қабул 
қилиш масаласининг ҳал қилинишига зарурат сезилади.

---

95 
Умумий ҳолда муассаса ёки ташкилот ҳужжатларини ахборот 
объектларининг чекли тўплами тарзида ифодалаш мумкин. Бу 
тоифа ҳужжатлар, одатда, намунавий умумлаштирилган ҳужжатлар 
деб ҳам юритилади. 
Мавжуд 
ҳужжатлар 
тўплами 
қуйидаги 
кўринишда 
ифодаланади: 
D={D
1
, D
2
, …, D
N
}, 
бу ерда: D
1
, D
2
, …, D
N
– қаралаётган соҳа ахборот объектлари.
Ҳар бир ахборот объектлари маълум ахборот тузилмасига эга, 
яъни: 
}
,
,
,
{
1
1
12
11
1
m
d
d
d
D


, 
}
,
,
,
{
2
2
22
21
2
m
d
d
d
D


, 
}
,
,
,
{
3
3
32
31
3
m
d
d
d
D


, 
}
,
,
,
{
2
1
N
Nm
N
N
N
d
d
d
D


. 
Умумий ҳолда, D
i
={d
ij
}, 
i
m
j
N
i
,
1
,
,
1


, бу ерда d
ij
– i-
ҳужжатнинг j-ахборот объекти атрибути. Ўз навбатида ҳар бир 
ахборот объекти атрибути учун маълум чекловлар белгиланиши 
мумкин. Чекловнинг кўриниши ахборот объекти атрибутининг 
турига, яъни унинг скаляр ёки вектор ўзгарувчи сифатида 
ифодаланишига боғлиқ. 
Ахборот объекти атрибути скаляр ўзгарувчи сифатида келган 
ҳолда ушбу чеклов қуйидаги кўриниш касб этади: 
d
ij

 D
ij
 ,
N
i
,
1

,
i
m
j
,
1

, 
бу ерда:D
ij
={

ij

ij
}, 

ij
– j-ахборот атрибутининг қийматлар 
диапазони (оралиғи), 

ij
={0;1}. 
Ахборот объекти атрибути вектор ўзгарувчи сифатида 
келганида - 
}
,
,
,
{
2
1
l
ij
ij
ij
ij
d
d
d
d


эса юқоридаги чекловлар қуйидаги 
кўринишни олади: 
,
k
ij
k
ij
D
d

N
i
,
1

,
i
m
j
,
1

, k=
l
,
1
. 
Бу ерда: 
}
{
k
ij
k
ij
k
ij
D




,
k
ij

– j-ахборот атрибути k-таркибий 
қисмининг қийматлар диапазони (оралиғи), 
k
ij

={0;1}. 

---

96 
Бундан ташқари, қаралаётган муассаса ёки ташкилотнинг 
ҳужжат алмашинуви нуқтаи назаридан ахборот атрибутларининг 
мумкин бўлган тўпламини қуйидагича ифодалаш мумкин: 
D
0
= {
0
0
2
0
1
,
,
,
n
d
d
d

}, 
бу ерда: 
0
j
d
– қаралаётган предмет соҳаси учун j-ахборот 
атрибути. 
Ўз навбатида, 
0
1
1
D
d
i
m
j
ij
N
i





. 
Ҳар бир ахборот атрибути – 
0
j
d
қабул қиладиган қийматлар ҳам 
маълум аниқланиш соҳасига эга. Умумий ҳолда, ахборот объекти 
атрибутларига белгиланадиган чекловларни қуйидагича ифодалаш 
мумкин: 
0
0
j
j
D
d

,
n
j
,
1

, 
бу ерда: 
}
{
0
0
0
j
j
j
D




, 
0
j

– j-ахборот атрибутининг қийматлар 
диапазони (оралиғи), 
0
j

={0;1}. 
Муассаса ёки ташкилотда фойдаланилаётган ҳужжатлар 
тўплами учун ахборот объекти атрибутларининг умумлашмаси 
қуйидагини ташкил этади: 
}.
...,
,
,
,
...,
,
,
,
...,
,
,
,
...,
,
,
{
n2
n1
3
32
31
2
22
21
1
12
11
3
2
1
N
Nm
m
m
m
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
D
