Ахборот ва педагогик технологиялар факультети

 
7-мисол. Бу дастур фрагментда компилятор қанақа хатони аниқлайди: 
Var 
X:1..25; 
Begin 
X:=0;Writeln(x);Writeln(Pred(x)); 
Readln; End. 

---

19
6-амалий машғулот 
Мавзу: Дастурий воситаларни яратиш ва созлаш 
 Созлаш турлари 
Синтактистик хатолар ҳақида хабарлар тўхташи биланоқ созлаш 
бошланади. Созлаш жараёни бошида оддий тест маълумотларидан 
фойдаланиш керак. Агар бунда тўғри натижалар ҳосил бўлса унда жуда кўп 
мураккаб маълумотлар билан ишлаб кўриш керак. Агар натижалар нотўғри 
бўлса унда қуйидаги ҳоллар бўлиши мумкин: 
1. Синтаксис хато йўқ, лекин дастур компиляция бўлмаган. 
2. Дастур ишлаяпти, компиляция бўлган, лекин натижа
чиқармаяпти. 
3. Дастур компиляция бўлган ишлаяпти, лекин кутилмаган узи-
лишлар бўляпти. 
4. Дастур компиляция бўлган, ишлаяпти, лекин нотўғри натижа 
чиқаряпти. 
5. Дастур цикл ичида ишлаб тўхтаб қолмоқда (циклланиб қолмокда) 
Қуйида ҳар бир ҳолатни кўриб чиқамиз: 
1 - ҳолат. Бу ҳолатларни тузатишда системани яхши биладиган 
ходимлардан маслаҳат сўраш керак. 
2 - ҳолат. Бу ҳолатлар қандайдир логик ва системали ҳолатлар орқали 
бўлган бўлиши мумкин. Масалан, алгоритм бошланиши билан қийматига 
қараб кетиши мумкин. 
3 - ҳолат. Программа кўзда тутилгандан олдинроқ тўхтаб қолиши оғир 
ҳолатлардан биридир. Бу ҳолатларни топиш учун хатоларни топиш 
усулларидан фойдаланиш маъқул. 
4 - ҳолат. Бу ҳолат программа тўғри тузилганлигини, лекин унда 
хатолик борлигини кўрсатади.
5- ҳолат. Бу ҳолда қайси циклдан тўхташ бўлмаганлигини топиш 
керак. Бунинг учун гумон қилинган циклдан олдин ва кейин чиқариш 
операторларини қўйиб текшириш керак.
Юқоридагиларни ҳисобга олиб қуйидаги умумий таклифларни бериш 
мумкин: 
- дастур ҳажми қанча кўпайса, шунча кўп хато бўлиши мумкин. 
- тузатиш жараёнини дастур яратилиши босқичида ўйлаш керак. 
- тузатиш жараёнида ишлатилаётган ўзгарувчи константаларнинг 
рўйхати бўлиши керак. 
- топилган хатоларни албатта кетма - кет тузатиш керак. 
- ҳар доим чиқарилган натижаларни яхшилаб кўриб таҳлил қилиш 
зарур. 
- программа вариантларини санаси билан алоҳида сақланишини 
таъминлаш керак.