Aholining turli ijtimoiy qatlamlari o‘rtasida daromadlarni qayta taqsimlash bilan

XYuSning moliyaviy holati kompleks tushuncha bo‘lib, uning xo‘jalik va tijorat faoliyati jarayonida vujudga keladigan moliyaviy munosabatlar barcha elementlarining o‘zaro ta’sirchanligini aks ettiradi. XYuSning moliyaviy holati mablag‘larni joylashtirish va ulardan foydalanish hamda ularni shakllantirish manbalari bilan xarakterlanadi. Moliyaviy holatni aniqlash uchun quyidagilarni o‘z ichiga oluvchi moliyaviy tahlil o‘tkaziladi:

• 
  moliyaviy holatning ekspres-tahlili (aktivlar va passivlar tarkibiy tuzilmasining, mol-mulk, zaxiralar va xarajatlar holatining tahlili);
  
• 
  moliyaviy barqarorlik tahlili;
  
• 
  XYuS balansi likvidligining tahlili;
  
• 
  faoliyatning moliyaviy natijalari tahlili;
  
• 
  rentabellik va ishbilarmonlik faolligi tahlili.
  

XYuSning moliyaviy holati, shuningdek, moliyaviy resurslarni shakllantirish va ulardan foydalanish jarayonlarini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlar majmui bilan ham xarakterlanadi. Moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining natijalari faqat XYuS ishchi va xizmatchilarining diqqat-e’tiborida bo‘libgina qolmasdan, xuddi shu holat xo‘jalik faoliyati bo‘yicha uning hamkorlari, davlat, moliya, soliq organlari va boshqalarning ham diqqat markazida bo‘ladi. Bularning barchasi XYuS moliyaviy holati tahlilini amalga oshirishning muhimligi va uning iqtisodiy jarayonlardagi ahamiyatini oshiradi. Moliyaviy tahlilning maqsadi quyidagilardan iborat:

• 
  moliyaviy holat ko‘rsatkichlarining o‘zgarishini aniqlash;
  
• 
  barqarorlikka ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni aniqlash;
  
• 
  moliyaviy holatning sifat va miqdoriy o‘zgarishlarini baholash;
  
• 
  ma’lum bir sana uchun XYuS moliyaviy ahvolini baholash; • moliyaviy holat o‘zgarishining asosiy yo‘nalishlarini aniqlash;
  
• 
  va boshqalar.
  

Moliyaviy holat tahlilida XYuS tomonidan sotilgan mahsulotning rentabelligi, uning ishlovchi kapitali, moliyaviy barqarorligi, balansining likvidligi, to‘lov qobiliyati va kreditga layoqatligi aniqlanadi va ularga baho beriladi.
XYuSning sog‘lom (normal) moliyaviy barqarorligi xususida quyidagi parametrlarni birgalikda olib qarab gapirish mumkin:

• 
  to‘lov qobiliyati (o‘z majburiyatlari bo‘yicha XYuSning barqaror hisob-kitoblarni amalga oshirish imkoniyati);
  

320
Qanday baholar paritet baholar deb ataladi?

• 
  Yetkazib berish va sotish shartlariga ko‘ra baholarni qanday farqlash mumkin?
  
• 
  Qanday baholarga netto-baholar deyiladi?
  
• 
  Qanday ravishda aniqlanadigan baholar brutto-baholar deb ataladi?
  
• 
  Jahon baholari qanday baholardan iborat?
  
• 
  Ichki firmaviy (transfert) baholar qaerlarda qo‘llaniladi?
  
• 
  Qanday baholar tabaqalashtirilgan baholar deb yuritiladi?
  
• 
  Qanday baho rezervlashtirilgan baho deyiladi?
  
• 
  Bahoning tarkibi va tarkibiy tuzilmasining mazmuni qanday, ularning tarkibiga nimalar kiradi?
  
• 
  Baholarni aniqlashning qanday konsepsiyalari mavjud?
  
• 
  Bahoni hisoblash (aniqlash)ning “o‘rtacha xarajatlar va foyda” metodi o‘z asosiga nimalarni oladi?
  
• 
  Baholarni shakllantirishning “bozor nimani ko‘rsatsa”, metodining mohiyati nimada?
  
• 
  Bahoni zararsizlik va maqsadli foydani ta’minlash asosida hisoblash metodiga xos bo‘lgan xarakterli belgilarni aytib bering.
  
• 
  Qanday hollarda baho chiqariladigan tovarning unikalligi (antiqaligi) asosida o‘rnatiladi?
  
• 
  Preyskurant baholarning asosida nima yotadi?
  
• 
  Bahoni aniqlashning raqobat savdolari orqali usuli qanday sharoitda qo‘llaniladi?
  
• 
  Qishloq xo‘jaligida baholarning qanday yo‘nalishlari rivojlanadi?
  
• 
  Baholarni shakllantirishga xarajatli yondashuv metodida asosiy tayanch nuqta sifatida nimalar qabul qilinadi?
  
• 
  Baholarni qimmatli shakllantirish baholarni qanday o‘rnatilishini taqozo etadi?
  
• 
  XYuSlar marketing strategiyasining moliyaviy jihatlari nimalarni nazarda tutadi?
  
• 
  XYuS faoliyat ko‘rsatishining mikromuhiti va makro-muhiti nimalardan iborat va ular o‘z ichiga nimalarni qamrab oladi?
  
• 
  XYuS tomonidan sotilishi mumkin bo‘lgan tovarlar bahosini asoslash, hisob-kitob qilish va o‘rnatish qanday ketma-ketlikda va faoliyat turlari bo‘yicha amalga oshirilishi maqsadga muvofiq?
  
• 
  Talab, iste’moliy tanlov, taklif, muqobil ishlab chiqarish imkoniyatlari bilan bog‘liq bo‘lgan omillar, nazorat qilinadigan va nazorat qilinmaydigan omillar nimalardan iborat?
  
• 
  Yuqori baholar strategiyasi (“qaymog‘ini ajratib olish”)ning mazmuni nimada?
  
• 
  Past baholar strategiyasi qanday maqsadlarda amalga oshiriladi?
  
• 
  Tabaqalashtirilgan baholar strategiyasi qanday amalga oshiriladi?
  
• 
  Imtiyozli baholar strategiyasining mazmuni nimada?
  
• 
  Elastik baholar strategiyasi nimalarni anglatadi?
  
• 
  Barqaror, standart (andozaviy), o‘zgarmaydigan baholar strategiyasini tushuntirib bering.
  
• 
  Yaxlitlanmagan baholar strategiyasi nimani anglatadi?
  
• 
  Yoppasiga (ommaviy) sotib olishlar bahosi va baholarni tovarning sifati bilan uzviy bog‘langanligi strategiyalarining o‘ziga xos bo‘lgan xususiyatlari nimalardan iborat?
  
• 
  “Skonto” chegirma, progressiv chegirmalar, tovarlarning almashtirilishi yoki shu bilan bog‘liq bo‘lgan chegirma, eksport chegirmalari, funksional chegirmalar yoki savdo sohasidagi chegirmalar, maxsus chegirmalar, yashirin chegirmalar, konfidensial chegirmalar deyilganda nimalar tushuniladi?
  
• 
  Bozorni segmentlashtirishning mazmuni nimada?
  
• 
  Raqobatning erkinlik darajasi va baholarni shakllantirishga bog‘liq ravishda bozorlarning qanday tiplari mavjud?
  

o‘z aylanma mablag‘larining summalarini aniqlash va
ularning dinamikasiga ta’sir etuvchi omillarni bilish;

• 
  zaxiralar, xarajatlar va barcha aylanma aktivlarni
  

shakllantirish qismi bo‘yicha moliyaviy barqarorlikni baholash;

• 
  moliyaviy barqarorlikning turi (tipi)ni aniqlash.
  

O‘z aylanma mablag‘lari, zaxiralar va xarajatlarni shakllantirishning boshqa manbalari ko‘rsatkichlarining nisbatiga va zaxiralarning miqdoriga bog‘liq ravishda XYuSlar moliyaviy barqarorligining quyidagi tur (tip)larini ajratib ko‘rsatish mumkin:

• 
  absolyut moliyaviy barqarorlik;
  
• 
  sog‘lom (normal) moliyaviy barqarorlik; • beqaror moliyaviy ahvol;
  
• 
  inqirozli moliyaviy holat.