Айдарбек тулепов ислом


Ислом динидаги фикдий мазхдблар


Download 7.76 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/193
Sana16.11.2023
Hajmi7.76 Mb.
#1781476
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   193
Bog'liq
86. ИСЛОМ ВА АКИДАПАРАСТ ОКИМЛАР

26


Ислом динидаги фикдий мазхдблар
Имом Ах,мад (Абу Абдуллох, Ах,мад ибн Х,анбал 
Шайбоний) 164/780-241/855 й.
Мазкур мужтахдц фукахдлардан бошка х,ам куплаб 
(|>икд олимлари утганлар, лекин уларнинг хдмма ижодий 
ишлари мукаммал равишда тупланиб, китоб шаклига 
келтирилмагани боис мустакдл мазхдб сохдби сифатида 
шухрат топмаганлар. Факат мазкур турт мазхдб сохдб- 
ларига бу мартаба насиб булган. Бу турт мужтахдцларга 
утган барча ислом ахдининг етук уламо ва фузалолари 
глслим ила такдид килишни вожиб деб билганлар. Яъни 
мужтахдцлик даражасига ета олмаган уламолар ва авом 
халк улардан бирларига таклид килиб, мазхдбларига 
му1юфик амал килиб боришлик вожиб саналган. Чунки 
шундай килинмаса, х,ар бир олим мустакил равишда 
ижтих,од килаверадиган булса, туртта эмас, турт юз 
мазхдб пайдо булиши х,ам турган ran эди.
Бугунги кунда дунёдаги тахминан 1,3 миллиард 
мусулмон ахрлисининг 92,5 фоизини суннийлар ташкил
• гиб, улар мазхдблар буйича куйидаги нисбатда були- 
иадилар: ханафийлар 47 фоизи, шофиийлар 21 фоизи, 
моликийлар 17 фоизи, хднбалийлар 7,5 фоизини ташкил 
килади.
Ьутун ер юзи мусулмонларининг шунчалик куп ва 
I лркок яшашларига карамай, асосан турт мазхдб билан 
■кч араланишлари жуда макбул ва маъкул ишдир. Бу 
гурт мазхдб уртасида унча катта фарклар йук. Жуда куп 
млсалаларда бир хиллик мавжуд. Чунки хдммасининг 
\,
1
м хукм оладиган манбалари бир. Факат жузъий ихти- 
)к)(|)ларгина мавжуд. Масалан, жанобатдан гусл килиш- 
нинг фарз эканлигида улар уртасида ихтилоф йук- 
Дммо гуслда неча фарз бор, деган масалада фикрлар
27


Айдарбек Тулепов. Ислом ва ацидапараст оцимлар
турлича. Имоми Аъзам мазх,абларида гуслда учта фарз -
огизни чащ аш , бурунга сув олиб ташлаш ва бутун 
жасадни ювишдир. Имоми Шофиий мазхдбларида эса 
фарз битта - бутун жасадни ювиш. Огиз-бурун бу зот 
наздида ички аъзолардан хисобланади. Имоми Аъзам 
рахматуллохи алайх наздларида эса огиз билан бурун 
ташки аъзолардан, деб билинади. Шунинг учун уларни 
хам ювиш фарз.
Бизнинг Мовароуннахр мусулмонлари ислом дини 
кириб келган вактдан бошлаб Имоми Аъзам (Хднафий) 
мазхабига таклид килиб келганлар. Утган уламола- 
римизнинг деярли хаммаси хам шу мазхаб асосида 
асарлар битиб колдирганлар. Халкимиз хам шу мазхаб 
йул-йурикларига амал килишга урганиб колганлар. 
Уларга боища мазхаб хукмларидан гапирилса ёки 
боища мазхабдаги мусулмонларнинг бошкача намоз 
укиётганликларини курсалар таажжубга тушишлари 
табиий.
Хуш, демак, бир мазхабда баркарор бораётган 
мусулмонлар бошка уч мазхабга кандай муносабатда 
булишлари керак?
Утмишда буюк уламоларимиз, яъни ислом дини 
буйича китоблар ёзиб колдирган ишончли, забардаст 
олимларимиз айтиб, ёзиб колдирганларидек, хар бир 
мусулмон шу турт мазхаблардан бирини танлаб, унга 
амал килиб бораётган булса, у уз мазхабини тугри деб 
билиши, лекин Аллохнинг наздида хато чикиб колиши 
хам мумкин деган эътикодда булиши лозим. Бошка 
мазхаблар эса хато, лекин Аллохнинг наздида тугри 
булиши хам мумкин, деган эътикодда булиши лозим. 
Чунки танлаган мазхаблари канчалик тугри ёки хато

Download 7.76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   193




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling